ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ ΕΛΕΝΗ :Β ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ-4η ΣΚΗΝΗ

4^η σκηνή

• Είσοδος της Θεονόης με τρόπο επιβλητικό που προκαλεί σεβασμό αλλά και φόβο. Απόμακρη , με επίγνωση της δύναμής της, μιλά με αλαζονικό τρόπο και προκαλεί πανικό στους ήρωες μας.

•  Η πρώτη απόφαση της, που είναι καταδικαστική για τους ήρωες, δίνει ώθηση στην πλοκή του έργου: οι ήρωες δε μένουν αδρανείς αλλά στρέφονται σε έναν απελπισμένο αγώνα να την πάρουν με το μέρος τους.

• Aκολουθούν δύο εκτενείς ρήσεις-λόγοι με σκηνοθετικές ενδείξεις: η Ελένη ικέτισσα, ο Μενέλαος σε δραματική αξιοποίηση του τάφου του Πρωτέα.

•  Ο λόγος της Ελένης ,ικετευτικός , στοχεύει με τα παρακάτω επιχειρήματα στο συναίσθημα και το ήθος της Θεονόης:

·        Επιμένει στις έννοιες δίκαιο-άδικο τονίζοντας ότι οι θεοί δεν αγαπούν τους ανθρώπους που χρησιμοποιούν άδικα μέσα για να πετύχουν το στόχο τους.

·        Της υπενθυμίζει ότι το χρέος του Πρωτέα να παραδώσει σώα την Ελένη είναι τώρα δικό της χρέος. Αν είναι η ίδια ευσεβής και υπηρετεί τη δικαιοσύνη θα εκπληρώσει το χρέος του έντιμου πατέρα και δε θα υπακούσει στη βούληση του άδικου αδερφού.

·        Προσπαθεί να αγγίξει τις ευαισθησίες της γνωρίζοντας ότι απευθύνεται σε γυναίκα : ικετεύει να μην της πάρει τον άνδρα, να γλιτώσει την ίδια και τους δικούς της από τη δυστυχία με την αποκατάσταση του ονόματός της.

 

• Η παρουσία του Μενέλαου είναι γεμάτη δυναμισμό: οργισμένος από την αδικία, εγκλωβισμένος στη μοίρα και στις αποφάσεις της Θεονόης, θυμώνει. Θέλει να ελέγχει ο ίδιος τη ζωή του και δείχνει αποφασισμένος να μη συμβιβαστεί :αγριεύει, γίνεται απειλητικός, εξωτερικεύει ψυχική ένταση, μεταμορφώνεται από δειλός σε άφοβο ήρωα.

•  Ο λόγος του Μενέλαου ,διεκδικητικός , στοχεύει στη λογική και το ήθος της Θεονόης:

·        Το βασικό επιχείρημα ,ίδιο με αυτό της Ελένης, είναι ότι η αποκάλυψη της αλήθειας καταργεί τη δικαιοσύνη. Αναπτύσσεται όμως με επιθετικό και απειλητικό τρόπο έτσι ώστε να δημιουργήσει ενοχές στη Θεονόη με κλιμακωτό τρόπο:

·        Αν δε δώσει σε έναν άνδρα τη γυναίκα που του ανήκει θα υπηρετήσει το άδικο.

·        Τονίζει τη δέσμευση του Πρωτέα απέναντι στους θεούς και φορτώνει με τύψεις τη Θεονόη αφού τα χρέη των γονέων που είναι νεκροί βαραίνουν τα παιδιά.

·        Δεν παραλείπει το χρέος απέναντι στους νεκρούς της Τροίας.

·        Αποκαλύπτει την απόφαση αν δεν τα καταφέρει με το Θεοκλύμενο να σκοτωθεί πάνω στον τάφο αφού σκοτώσει τη γυναίκα του, πράξη που θα μολύνει τον τάφο του πατέρα της.

•  Η απόφαση της Θεονόης δείχνει ότι την ταρακούνησε περισσότερο η αμφισβήτηση του ήθους της και το χρέος απέναντι στο νεκρό πατέρα.

•  Τραγικότητα των ηρώων: μετά την επανεύρεσή τους εξακολουθούν να είναι τραγικά πρόσωπα αφού δεν ορίζουν τη μοίρα τους και εξαρτώνται από τους θεούς αλλά και από τις αποφάσεις της Θεονόης.

•  Συναισθήματα θεατών: απογοήτευση, φόβος, οίκτος, αγανάκτηση από την πρώτη απόφαση της μάντισσας, ανακούφιση όταν παίρνει το μέρος τους, νέα αγωνία για τους κινδύνους και τα εμπόδια από δω και πέρα.

                                   Καλό διάβασμα!

                                                     

                           Στογιάννη Ευαγγελία, φιλόλογος