ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΝΟΤΗΤΩΝ 1-10 (ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ)

Ώρα για επανάληψη ! (Παρουσίαση από την Κατερίνα Προκοπίου)

                            

         

Αρχαία ελληνική γλώσσα β' γυμνασίου - γραμματική from katerina Prokopiou

 

"ΧΑΡΟΥΜΕΝΟΙ ΧΑΡΤΑΕΤΟΙ" - ΜΑΡΙΑ ΠΥΛΙΩΤΟΥ

Το διήγημα αναφέρεται στην κατάσταση που ακολούθησε μετά την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο το 1974 και το διαχωρισμό των Ελληνοκύπριων από τους Τουρκοκύπριους.

Όταν έφευγαν φορτωμένοι όλα τους τα πράγματα, κανένας δεν μπορούσε να πείσει το Γλαύκο πως δε θα γύριζε σύντομα πίσω.
Κι όμως πέρασε ένας ολόκληρος χρόνος. Ο πόλεμος τελείωσε, οι πυροβολισμοί, οι βομβαρδισμοί σταμάτησαν, κι αυτοί που έφευγαν μέσα στη φωτιά αποφάσισαν να γυρίσουν. Το σπίτι τους βρισκόταν στα «σύνορα».

Κανένας δεν μπορούσε να τους εμποδίσει: «Καλέ, δε φοβάστε; Δυο βήματα πιο κάτω… Θεέ μου, αν ξαναρχίσουν;». Πιο πολύ απ’ όλους ήθελαν τα παιδιά. Ο Γλαύκος και η Δανάη. Ένα χρόνο μακριά από το σπίτι τους το νοστάλγησαν. Την αυλή, τις βεράντες, τα δωμάτια. Και τη μεγάλη ταράτσα. Σαν έφτασαν, δεν ένιωσαν τίποτα από το φόβο που προσπαθούσαν οι άλλοι συγγενείς και φίλοι να τους μεταδώσουν. Ήταν ένα ήρεμο απριλιάτικο δειλινό. Ο ουρανός στη δύση ολοκόκκινος έκανε τα δυο παιδιά να μελαγχολήσουν και να νοσταλγήσουν τους παλιούς καλούς φίλους.

Βοήθησαν όλοι και τακτοποιήθηκαν τα πάντα: έπιπλα, ρούχα, μαγειρικά σκεύη, βιβλία, όλα μέχρι το βράδυ. Κοιμήθηκαν κουρασμένα, ωστόσο ικανοποιημένα που γύρισαν στο πατρικό τους σπίτι.

Ξημέρωσε Κυριακή. Ανοιξιάτικη δροσερή. Τι έκπληξη, Θεέ μου. Στο δωμάτιό τους ένας μεγάλος χαρταετός.

– Σ’ ευχαριστούμε, πατέρα.

Είναι σίγουρα πως κάθισε αργά το βράδυ να τους τον φτιάξει, για να μπορέσει να τους χαρίσει την πρώτη κυριακάτικη χαρά στο δικό τους σπίτι. Από μικρά παιδιά παίζανε με τους χαρταετούς τέτοια εποχή. Μαζί κι ο πατέρας που έκανε πάντα σα μικρό παιδί.

– Σ’ ευχαριστούμε, είπανε ξανά και τον φίλησαν.

Χαρούμενα και τα δυο ανέβηκαν στην ταράτσα. Ο αέρας πρωινός - δροσερός φυσούσε από το Νότο. Και νάτος κιόλας ο χαρταετός όμορφος - καμαρωτός να πετά κι όλο να τραβά κατά το Βορρά. Ο σπάγκος ήταν μακρύς και γερός. Τον άφησαν όλο. Πόσο όμορφα νιώθανε. Σαν τον παλιό καλό καιρό.

Ξαφνικά λίγο πιο κάτω κατά το Βορρά, λίγο πιο πέρα από τη «γραμμή» από μια άλλη ταράτσα αντίκρυ, δυο άλλα παιδιά κουνούσαν τα χέρια χαρούμενα και ξεφώνιζαν.

– Σίγουρα μας καλωσορίζουν, ψιθύρισε ο Γλαύκος.

– Πρέπει και μεις να φωνάξουμε να μας ακούσουν, σκέφτηκε η Δανάη.

– Τι να πούμε;

– Να, κάτι για να δείξουμε πως θέλουμε να ’μαστε «φίλοι».

Δυο ταράτσες, τέσσερα παιδιά, μια «γραμμή» ανάμεσά τους κι ένας χαρταετός. Ακόμα κι ένα νήμα γερό που ξεκινά από τούτα τα παιδιά και φτάνει με το χαρταετό ως τ’ άλλα.

– Εγώ λέω να γράψουμε στο χαρταετό ένα μήνυμα.

– Κατάλαβα. Δηλαδή κάτι που να λέει πως δε θέλουμε πολέμους. Θέλουμε να ζήσουμε αδελφωμένα…

Την άλλη μέρα ο χαρταετός έγραφε: «ΕΙΡΗΝΗ, ΑΓΑΠΗ». Ευτυχώς φυσούσε πάλι από το Νότο. Τι όμορφα! Ακόμα κι ο ίδιος ο χαρταετός βιαζόταν να πετάξει και να φτάσει γοργότερα στ’ αντικρινά παιδιά.

– Μα αν δεν ξέρουν ελληνικά; Αν δεν μπορέσουν να το διαβάσουν; σκέφτηκε ο Γλαύκος.

– Δεν έχει σημασία, θα καταλάβουν. Θα το νιώσουν.

Πραγματικά. Ήταν ένα χαρούμενο συναπάντημα. Με χαρούμενα ξεφωνητά μια απ’ εδώ και μια απ’ εκεί πέρασαν όλο το δειλινό τους χωρίς να βαρεθούν.

Την επομένη σαν βγήκαν να πετάξουν το χαρταετό απογοητεύτηκαν. Ο αέρας φυσούσε από το Βορρά.

– Πώς θα καταλάβουν οι φίλοι μας τώρα πως είμαστε στην ταράτσα;

Έμειναν αρκετή ώρα να κοιτάζουν λυπημένα κατά τη μεριά των απέναντι φίλων. Πώς θα στείλουν σήμερα το μήνυμά τους;

Ξαφνικά ένας χαρταετός φάνηκε να ξεκινά από την άλλη μεριά και να φτάνει ως τη δική τους ταράτσα. Πέρασε κι αυτός τη «γραμμή» πάνω από τα φυλάκια και τα σύρματα και νάτον περήφανος μπροστά τους. Κάτι έγραφε κι αυτός σε μια γλώσσα που δεν ήξεραν να τη διαβάσουν. Όμως τα παιδιά κατάλαβαν, ένιωσαν το μήνυμά τους και φώναξαν χαρούμενα:

– Ζήτω…

Ξεφώνιζαν κι αυτά, ξεφώνιζαν κι εκείνα. Ήταν μια χαρούμενη, τρελή ανταλλαγή ζητωκραυγών, αγάπης, φιλίας. Βλέποντάς τα ένας ξένος ποτέ δεν θα πίστευε πως ένα χρόνο πριν η ανταλλαγή αυτή ήταν φωτιά, σφαίρες, αίμα, θάνατος. Όχι, προς Θεού, η ανταλλαγή αυτή δε γινόταν από παιδιά. Αν τα ρωτούσαν, θα ’ταν όλα αλλιώτικα…

Οι παιδικές καρδιές βρήκαν το φυσικό τους ρυθμό.

Ξέχασαν τα λάθη των μεγάλων.

Δυο ταράτσες, τέσσερα παιδιά, μια «γραμμή» ανάμεσά τους κι ένας χαρταετός κάθε φορά που φυσά από Νότο ή από Βορρά. Και το νήμα τόσο γερό να ξεκινά πότε από τούτα κι άλλοτε από κείνα τα παιδιά και να δένει γερά τις καρδιές τους.

– Αν τέτοιους χαρταετούς, σκέφτηκε η Μάνα, αφήσουμε όλοι να πετάξουν, τότε θα σβήσουν από μόνες τους οι «γραμμές», τότε θα λειώσουν τα σύρματα. Δεν θ’ αντέξουν κάτω από τέτοια αγάπη… 

ΛΙΓΗ ΚΟΖΑΝΙΤΙΚΗ ΑΠΟΚΡΙΑ...

Αποκριά στην Κοζάνη  

σημαίνει Παράδοση

Παρέλαση και Σάτυρα
Χάλκινα και Χορός
Φαγοπότι , Κέφι και Γλέντι
Φωτιά, Φανός και Γνήσιο Κοζανίτικο ιδίωμα
Η Κοζανίτικη Αποκριά είναι το κορυφαίο πολιτιστικό γεγονός για την πόλη μας
αλλά και την ευρύτερη περιοχή.

Ιστορικά στοιχεία

Καρναβαλικές γιορτές πρωτοπαρουσιάζονται στη περιοχή γύρω στο 1650, με τη μορφή των “ρογκατζαρίων”, τα οποία διαρκούσαν ένα δωδεκαήμερο.
Η κυριότερη αμφίεση των Ρογκατζιαρίων στην Κοζάνη ήταν της δυάδας των Κωδωνοφόρων.
Αυτοί πάνω από ψάθινη πανοπλία και θώρακα, κρεμούσαν στα στήθη και στις πλάτες τους κουδούνια και κυπριά ογκωδέστατα. Στο πρόσωπό τους φορούσαν προσωπίδα με μορφή γοργόνας, που προκαλούσε τον τρόμο σ’ όσους την αντίκρυζαν. Και στο δεξί χέρι κρατούσαν για όπλο ένα δρεπανοειδές σφυρί το (Κλιούγκι). Τους Κωδωνοφόρους συνόδευε μεγάλη παρέα μεταμφιεσμένων. Από τα βαθιά χαράματα της Πρωτοχρονιάς και μέχρι τέλους της λειτουργίας έξω από το Δημαρχείο χτυπούσαν τα κυπροκούδουνά τους δαιμονιωδώς ενώ πλήθος κόσμου συγκεντρώνονταν για να απολαύσουν το θέαμα.
Όταν δύο παρέες Κωδωνοφόρων συναντιούνταν σε στενό δρόμο, έπρεπε κάποια να υποχωρήσει για να περάσει η άλλη, γιατί αλλιώς θα συγκρούονταν. Όποια παρέα θεωρούσε τον εαυτόν της ανίσχυρον υποχωρούσε και υποχρεόνονταν να περάσει από την αψίδα που σχηματίζονταν από τους Κωδωνοφόρους της ισχυρότερης παρέας με τα σφυριά τους πράγμα το οποίο εθεωρούνταν σημείον υποταγής των μεν εις τους δε. Πολλές φορές για λυθεί το ζήτημα κατέφευγαν στα σφυριά και η σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη. Αποτέλεσμα μιάς τέτοιας σύγκρουσης γύρω στα 1860 ήταν να αλληλοσκοτωθούν δύο αδέρφια, της Μπήλιως τα παιδιά, γιατί μεταμφιεσμένοι όπως ήταν δεν γνώριζαν ο ένας τον άλλον. Πήγαν και τους έθαψαν στη θέση που φέρει το όνομα “της Μπήλιως τα νημόρια” (πλατεία 25ης Μαρτίου). Αλλά από τότε οι τουρκικές αρχές με παρέμβαση των προεστών απαγόρευσαν τις εκδηλώσεις αυτές.

Ξανάρχισαν μετά το 1890, γιατί ο κόσμος ζητούσε ψυχαγωγία . Τότε φαίνεται ότι έγιναν οι ενέργειες από τους Προύχοντες της Κοζάνης στο Μοναστήρι (τα Μπιτόλια) για να αρθεί η απαγόρευση και ήρθε από τον Βαλή η απάντηση “Μπιτούν Κοζαναράλ έξ Μασκαρά Οσλούν” δηλαδη αφού το θέλουν άς “γίνουν όλοι οι Κοζανίτες Μασκαράδες” Αλλά δεν εμφανίστηκαν πια στις γιορτές του Δωδεκαημέρου σαν “Ρογκατζιάρια”, παρά στις Αποκριές και με την ονομασία “Καρναβάλια”.
Σαν έφεγγε καλά η μέρα, έσβηναν το Φανό. Μάζευαν τη στάχτη και πήγαιναν και τη σκορπούσαν στο βιό τους (στα χωράφια και τα αμπέλια), να καρπίσουν και να αυγατίσει η σοδειά. Σημάδι πως πολλές από τις γιορτές των Αρχαίων Ελλήνων, διατηρούνται ακόμα και σήμερα από τον Ελληνικό λαό, σαν συνέχεια εκείνων κι ας λένε μερικοί λαογράφοι και προ παντός ιστοριογράφοι, πως ο σημερινός Ελληνισμός δεν έχει τη ρίζα του στον παλιό, μα είναι παρακλάδι από ένα γιγαντόσωμο δεντρί.

Η Συγχώρεση και το δείπνο

Μετά την παρέλαση -που την παρακολουθεί όλη η οικογένεια- κατευθύνονται στο σπίτι του γεροντότερου μέλους της οικογένειας (παππού ή μεγαλύτερου θείου). Με την είσοδο στο σπίτι φιλούν τα χέρια όλων των γεροντότερων λέγοντας:

«Σ’χουρμένα» και οι γεροντότεροι ανταπαντούν με τη φράση «Σ’χουρμένα, Καλή Σαρακοστή!».

Όταν συγκεντρωθεί όλη η οικογένεια η γιαγιά στρώνει το γιορτινό τραπέζι με φαγητά και γλυκά που έχουν βάση το γάλα και τα τυριά.
Τρώνε με βουλιμία τα νόστιμα εδέσματα που συνοδεύονται από κοκκινέλι και στο τέλος γεύονται τον παραδοσιακό μπακλαβά (ή το κανταΐφι σπανιότερα). Μετά πιάνονται στο χορό, με τον γεροντότερο να τραγουδάει ένα δύο αποκριάτικα τραγούδια.

Η Χάσκα

Η «Χάσκα» γίνεται στο τέλος της οικογενειακής συγκέντρωσης. Ο γεροντότερος δένει μία κλωστή στον κλώστη, στον πλάστη δηλαδή με τον οποίο ανοίγονται τα φύλλα της πίτας, και στην άλλη άκρη της κλωστής δένεται ένα ξεφλουδισμένο βραστό αυγό. Όλοι κάθονται οκλαδόν σε κύκλο και από τη μέση ο παππούς κουνάει σαν εκκρεμές το αυγό μπροστά στα στόματα των μελών της οικογένειας, τα οποία έχουν «δεμένα» στην πλάτη τα χέρια τους, και προσπαθούν να “χάψουν”, να δαγκώσουν δηλαδή το αυγό. Η διαδικασία είναι πολύ διασκεδαστική γιατί δεν είναι εύκολο να δαγκωθεί το αυγό. Όταν συμβεί αυτό βάζουν φωτιά στην κλωστή και αν καεί ολόκληρη θεωρείται «καλός οιωνός» για την οικογένεια.

Το έθιμο της «Χάσκας» το επιβάλει η σαρακοστιανή επιταγή που λέει: «με αυγό κλείνει το στόμα το βράδυ της Αποκριάς και με αυγό ανοίγει πάλι το βράδυ της Ανάστασης» υπενθυμίζοντας τη νηστεία που αρχίζει την επομένη και που πρέπει να τηρηθεί στο μεσοδιάστημα αυτό.

 

Ο Φανός

Α. Η ιδιαιτερότητα του Κοζανίτικου Φανού
Τρία είναι τα κύρια στοιχεία που κάνουν τον Φανό της Κοζάνης ξεχωριστό κατά την Ματίνα Μόμτσιου-Τσικριτζή:
α. Ο συνδυασμός του ανάμματος της φωτιάς με το ιδιότυπο τραγούδι γύρω απ’ αυτήν.
Ενώ σε άλλες πόλεις της Ελλάδας ανάβουν μεγάλες φωτιές στο χώμα για ευχετήριες ή καθαρτήριες τελετές,  στην Κοζάνη το  άναμμα του φανού συνδυάζεται επί πλέον με την ιδέα της ανατροπής, της αμφισβήτησης ιδεών και ιεραρχίας και την κατάργηση κάθε ορίου που εμπεριέχει η Αποκριά.
β. Η μορφή του Φανού.
Δεν ανάβεται μία τεράστια φωτιά στο χώμα που συνεχώς πρέπει να τροφοδοτείται για να μη σβήσει εύκολα, όπως συμβαίνει σε πολλά μέρη της Ελλάδος. Στην Κοζάνη ανάβεται μία μικρή φωτιά επάνω σε βωμό και απλώς συντηρείται η φλόγα της ώστε να διαρκέσει ώρες ολόκληρες.Η φωτιά είναι το σημείο αναφοράς του Φανού και γύρω από αυτήν εξελίσσονται τα διάφορα δρώμενα.
γ. Η ύπαρξη πολλών Φανών είναι το τρίο στοιχείο στη διαφορετικότητά του.

___,____,____,___

Δεν ανάβεται μία μεγάλη φωτιά στην πλατεία όπως συμβαίνει αλλού. Στην Κοζάνη υπάρχουν πολλές εστίες στα σταυροδρόμια κάθε γειτονιάς, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στους οικοδεσπότες κάθε Φανού να βάζουν το δικό τους προσωπικό στοιχείο που τους διαφοροποιεί από τους άλλους. Επιτρέπεται έτσι και στον επισκέπτη η μετάβαση από Φανό σε Φανό, η εναλλαγή και η “ανανέωση” του να ρίχνεται συνεχώς και σε ένα καινούργιο ξεφάντωμα.

Β. Τι είναι ο Φανός
Είναι μια γιορτή με λατρευτικό αλλά και ανατρεπτικό χαρακτήρα που στήνεται γύρω από ένα βωμό στον οποίο η φωτιά καίει όλη τη νύχτα και γίνεται το βράδυ της «Τρανής της Απουκράς» όταν το κέφι έχει φτάσει στα ύψη.
Γύρω από τη φωτιά σχηματίζεται ένας κύκλος με επικεφαλής τον κορυφαίο τραγουδιστή, ο οποίος τραγουδάει πρώτος και μόνος του τα αποκριάτικα τραγούδια ακολουθούμενος από το χορό που στη συνέχεια επαναλαμβάνει ομαδικά και με τον ίδιο τρόπο τον στίχο.
Η εκδήλωση πραγματοποιείται σε συγκεκριμένα μέρη της Κοζάνης που συνήθως είναι τα σταυροδρόμια κάθε γειτονιάς. Είναι καλά οργανωμένη από τους κατοίκους της γειτονιάς και ο καθένας αναλαμβάνει από μία αποστολή: το κέρασμα, την τροφοδοσία, το τραγούδι κτλ. Ο εθελοντισμός στην πλήρη αποθέωσή του!
Γ. Ο Φανός παλαιότερα

Την Κυριακή της μικρής Αποκριάς τα παιδιά της γειτονιάς κρατώντας ένα τσίγκινο πιάτο στέκονταν στην έξοδο των εκκλησιών, στα σταυροδρόμια ή τις βρύσες και προκαλούσαν τους περαστικούς : «Ό,τι έχετε ευχαρίστηση για το φανό μας!».
Όλοι έδιναν με ευχαρίστηση! Τα χρήματα που συγκεντρώνονταν προορίζονταν για την αγορά δαδιού για το άναμμα του Φανού.
Οι νοικοκυρές της γειτονιάς ετοίμαζαν τα κεράσματα: κιχιά, μεζέδες και γλυκίσματα για να τα προσφέρουν στους παρευρισκόμενους. Οι άνδρες ετοίμαζαν το κρασί που θα έπιναν και θα κερνούσαν στο Φανό. Το πρωί επισκέπτονταν τα κοσμικά κέντρα της εποχής και μάζευαν τις πεταγμένες σερπαντίνες. Αυτές τις έκαναν μεγάλες φούντες που τις έδεναν σε δυνατό σχοινί το οποίο στερέωναν σε μπαλκόνια, δέντρα ή κολώνες γύρω από το Φανό διακοσμώντας τον. Στο κέντρο του σταυροδρομιού έχτιζαν μία ξηρολιθιά ύψους ενός μέτρου περίπου και στο κέντρο τοποθετούσαν μια σιδερένια απλάδα όπου θα έκαιγε το δαδί.

Δ. Ο Φανός σήμερα

Ο Φανός ακόμη και σήμερα διατηρεί τα πατροπαράδοτα στοιχεία αλλά έχει προσαρμοστεί στη σύγχρονη εποχή.
Επιστρατεύονται τα ηχοσυστήματα, οι μπάντες με τα χάλκινα και τα κλαρίνα, τα κεράσματα (κρασί, κιχιά κλπ )είναι του εμπορίου δεν γίνεται πλέον έρανος αφού ο Δήμος και οι υπόλοιποι φορείς αναλαμβάνουν το οικονομικό κόστος. Αλλά πάλι, σε κάθε γειτονιά, υπάρχουν οργανωμένες ομάδες που δραστηριοποιούνται από των Φώτων και μετά και αναλαμβάνουν τη διακόσμηση του Φανού, την κατασκευή του άρματος, την εξεύρεση καλής ορχήστρας χάλκινων και ότι τέλος πάντων θα βοηθήσει ώστε ο Φανός της γειτονιάς τους να είναι ο καλύτερος!

Ε. Το σβήσιμο του Φανού
Το γλέντι είναι ατελείωτο. Αρχίζει με το πρώτο σκοτάδι και τελειώνει μόνο όταν τελειώσει το κρασί ή σωθούν τα ξύλα και αραιώσει ο κόσμος. Είτε από τη γενναία κρασοκατάνυξη, είτε από το δυνατό κρύο. Τότε σβήνει και ο φανός. Η παράδοση επιβάλλει:
«του Φανό πρέπ’ να σβήσν’
πρώτα αφού τουν κατουρίσν!»…

http://www.giapraki.com/30282-i-apokria-stin-kozani

ΙΛΙΑΔΑ : ΡΑΨΩΔΙΑ Χ 247 - 394 ΕΚΤΟΡΟΣ ΑΝΑΙΡΕΣΙΣ ( Ο θάνατος του Έκτορα )

Τόπος : έξω από τα τείχη της Τροίας

Χρόνος : 27^η μέρα της Ιλιάδας

Πρόσωπα : Αχιλλέας , Έκτορας

Αφηγηματικές τεχνικές

• Στην ενότητα χρησιμοποιείται κυρίως αφήγηση σε γ’ πρόσωπο που συνδυάζεται με έναν ζωντανό και συναισθηματικά φορτισμένο διάλογο.

• Έντονη είναι η χρήση παρομοιώσεων στο απόσπασμα, που ζωντανεύουν την αφήγηση και περιγράφουν παραστατικά τα πρόσωπα (στ. 262-265, 308-311, 317-319,394), αλλά και εικόνων με χαρακτηριστικές λεπτομέρειες.

• Αντίθετα ιδιαίτερα λιτή (απλή) είναι η περιγραφή της σημαντικότερης σύγκρουσης του έπους μεταξύ Αχιλλέα - Έκτορα.

• Στο στ. 386 υπάρχει ασύνδετο σχήμα.

• Στο στ. 358 κ.εξ. υπάρχει προοικονομία του θανάτου του Αχιλλέα από τον Πάρη. Ο θάνατος θα συμβεί στις Σκαιές Πύλες, που είναι μια μοιραία τοποθεσία, καθώς εκεί συναντήθηκε για τελευταία φορά ο Έκτορας με τη γυναίκα του και το παιδί του.

Ιδεολογικά στοιχεία- στοιχεία πολιτισμού

• Στο στ. 249 κ.εξ.  προηγείται ο τυπικός διάλογος των αντιπάλων πριν από τη σύγκρουση, όπου σημαντικό ρόλο έπαιζαν οι όροι της μονομαχίας.

• Η επιστροφή των νεκρών στους συγγενείς τους ήταν άγραφος νόμος, που επιβάλλονταν από τους θεούς και τις παραδόσεις των αρχαίων Ελλήνων.

• Στ. 298-299 :η θεά Αθηνά στο σημείο αυτό εξαπατά φανερά τον Έκτορα, δίνοντας το πλεονέκτημα στον Αχιλλέα. Οι θεοί στα ομηρικά έπη δεν είναι πάντα αγαθοί και δίκαιοι (ανθρωπομορφισμός). Θυμόμαστε και την αντίστοιχη συμπεριφορά του Απόλλωνα απέναντι στον Πάτροκλο.

• Στ. 361-363 : οι άνθρωποι της ομηρικής εποχής πίστευαν ότι η ψυχή ήταν αθάνατη και κατέβαινε στον Άδη μετά το θάνατο. Η εικόνα της θλιμμένης ψυχής τονίζει την αγάπη του ομηρικού ανθρώπου για τη ζωή και τη θλίψη που γεννά ο θάνατος.

• Στ. 340-343 : η προσφορά λύτρων ήταν συνηθισμένη για την εξαγορά των αιχμαλώτων ή των νεκρών (π.χ. για τη Χρυσηίδα)

• Στ. 386-390 : εδώ τονίζεται η αξία της φιλίας ως υπέρτατο αγαθό και το ηθικό χρέος να ταφεί ο νεκρός ως μία από τις σημαντικότερες υποχρεώσεις των αρχαίων Ελλήνων.

Χαρακτηρισμός προσώπων (Ηθογράφηση)

Αχιλλέας  : ο λόγος και η στάση του χαρακτηρίζονται από υπερβολική σκληρότητα. Συντετριμμένος από το θάνατο του Πάτροκλου, ζει μόνο για να εκδικηθεί το θάνατό του. Είναι άριστος γνώστης της πολεμικής τέχνης και εκτιμά με σιγουριά το σημείο που θα στοχεύσει τον Έκτορα.  Αρνείται οποιαδήποτε συμφωνία πριν τη μονομαχία και το μίσος του απέναντι στον Έκτορα τον οδηγεί στο να παραβεί και τον άγραφο νόμο σχετικά με την απόδοση των νεκρών στους συγγενείς τους. Έχει ξεπεράσει τα όρια και γίνεται υβριστής. Η σκέψη του νεκρού φίλου του δεν τον αφήνει να χαρεί το θρίαμβό του, αλλά πρέπει να φροντίσει για την ταφή του με όλες τις τιμές.

Έκτορας  : ο Έκτορας τη δύσκολη αυτή στιγμή αποφασίζει να αντιμετωπίσει τον Αχιλλέα , αν και γνωρίζει πια πως το τέλος του είναι κοντά. Το αίσθημα της τιμής κυριαρχεί και του δίνει θάρρος και δύναμη. Προτιμά έναν ένδοξο θάνατο παρά μια ατιμασμένη ζωή, επιδιώκοντας να κερδίσει την υστεροφημία του. Αν και γνωρίζει ότι βαδίζει προς το θάνατό του κατορθώνει να διατηρήσει την αξιοπρέπεια, την ευγένεια και την ανθρωπιά του.  Το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να μην κακοποιηθεί το σώμα του, αλλά να αποδοθεί στους δικούς του.

(Επιλογή σχολίων από το βοήθημα Βολονάκη)

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΝΑΝΝΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ (http://istografia.blogspot.gr/)

 

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΝΟΤΗΤΑ 8η

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

1.    Να βρεις τα αντικείμενα των ρημάτων στις ακόλουθες προτάσεις και να διακρίνεις, όπου απαιτείται,  το άμεσο  και το έμμεσο:

1. Μίσει τούς δειλούς καί τούς θρασεῖς.
2. Φίλιππος ἠνώχλει ἡμῖν.
3. Ὁ πατήρ ἐνέδυσε τόν Κῦρον ἰμάτιον.
4. Σύ ἐπιθυμεῖς παιδείας, σωφροσύνης, δόξης.
5. Οὐκ ἐρωτῶ σε τοῦτο.
6. Ἐπλήρωσε τήν ναῦν ξύλων.
7. Ἔδειξεν τήν ὁδόν αὐτοῖς.
8. Παρεῖχε σῖτον καί οἶνον τοῖς συμμάχοις.
9. Ἄγει τόν ἵππον τῶν ἡνίων.
10. Πλησίαζε τοῖς ἀγαθοῖς.
11. Ὁ νεανίας εἵπετο τῶ λοχαγῶ.
12. Ἀγησίλαος οὐ χρημάτων ἐφείδετο.
13. Οὐ τιμωρεῖται  με.
14. Νοσοῦσι μεγάλας νόσους.
15. Τά ἔργα οὐ  συμφωνεῖ τοῖς λόγοις.

Το άμεσο και έμμεσο Αντικείμενο, ενότητα 8 Αρχαίων Β΄ Γυμνασίου. from Χρήστος Τσατσούρης

" Ο ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΦΙΛΙΑ " : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΕΝΟΤΗΤΑ 10η

  Αρχαία Α΄ Γυμνασίου, ενότητα 10 from despifor

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ βλ. εδώ

 

"Ο ΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ ΕΙΝΑΙ ΜΑΚΡΥΣ" Μ.ΚΛΙΑΦΑ-ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Mαρούλα Kλιάφα, O δρόμος για τον παράδεισο είναι μακρύς from Evangelia Patera

Επιστολικά ή επιστολογραφικά ονομάζονται τα μυθιστορήματα που έχουν τη μορφή αλληλογραφίας ανάμεσα στους διάφορους ήρωες της δράσης. Γνώρισαν μεγάλη ακμή κατά το 18ο αι μΧ. Αποτελούνται από έναν αριθμό -πλασματικών- επιστολών. Ο αριθμός αυτών διαφέρει από έργο σε έργο, καθορίζοντας τον όγκο και την πολυπλοκότητά του. Διακρίνονται σε «μονολογικά» ή «μονοφωνικά» (=περιέχουν τις επιστολές μόνο ενός προσώπου ) και σε «πολυλογικά» ή «πολυφωνικά» (=περιέχουν επιστολές δύο ή περισσότερων προσώπων ).
Το τέχνασμα των επιστολών δίνει στο συγγραφέα τη δυνατότητα να παρουσιάσει το έργο του ως αληθινή μαρτυρία, αλλά και κάποια άλλα πλεονεκτήματα όπως τη δυνατότητα για εύκολη εναλλαγή θεμάτων, προσώπων και αφηγητών, για δημιουργία πλοκής και ταυτόχρονη παροχή πληροφοριών στον αναγνώστη κτλ.
Πολύ σημαντικός είναι και ο ρόλος που επιφυλάσσεται στον πραγματικό-εμπειρικό αναγνώστη του επιστολικού μυθιστορήματος. Ο αναγνώστης του μυθιστορήματος αισθάνεται να παρακολουθεί κατά κάποιον τρόπο την ίδια τη γένεση του μυθιστορήματος, αφού είναι ο πρώτος αναγνώστης της επιστολής, πριν αυτή διαβαστεί από τον πλασματικό αποδέκτη της. Πρέπει να παρακολουθεί τη γραφή και την ανάγνωση των διαφόρων προσώπων-αλληλογράφων αλλάζοντας συνεχώς οπτική γωνία. Επίσης επειδή το επιστολικό μυθιστόρημα είναι σε ένα βαθμό αποσματικό, αφού αποτελείται ουσιαστικά από μικροαφηγήσεις, ο αναγνώστης καλείται συχνά να πάρει έναν πιο ενεργητικό ρόλο καλύπτοντας τα « κενά σημεία του » στη συγκρότηση του νοήματος αυτού.

Το θέμα του κειμένου

Το θέμα του κειμένου είναι ο ρατσισμός, η απομόνωση, η απόρριψη  που βιώνει κάποιος επειδή είναι διαφορετικός. Η Βερόνικα είναι αλλοεθνής,  ενώ η Ελένη είναι ανάπηρη.
.

Οι ενότητες του αποσπάσματος

1^η ενότητα: Η επιστολή της Βερόνικας και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει λόγω της καταγωγής της
2^η ενότητα: Η επιστολή της Ελένης και η δική της οπτική λόγω της διαφορετικότητάς της.

Η επιστολή της Βερόνικας

Η Βερόνικα λόγω της αλβανικής καταγωγής της αντιμετωπίζει τη ρατσιστική συμπεριφορά των γειτόνων της. Αυτοί χωρίς να γνωρίζουν την οικογένειά της και μόνο στην είδηση ότι είναι Αλβανοί αντιδρούν απορριπτικά και προσβλητικά. Αρχικά, η αντίδραση είναι ομαδική. Μαζεύουν υπογραφές για να τους διώξουν από την πολυκατοικία. Στη συνέχεια προχωρούν σε ατομικές επιθέσεις. Εξαπολύουν κατασκευασμένες και ανυπόστατες κατηγορίες («τάχα κάνουμε θόρυβο και την ενοχλούμε»). Μιλούν με επιθετικά, υβριστικά και σκληρά λόγια («Τι ζητάτε…να φύγετε», «βρομο-Αλβανός»). Ο σπιτονοικοκύρης τηρεί μια στάση μάλλον αδιάφορη και αδρανή (Ε, τι να κάνουμε; …ρατσιστές»)

Τα συναισθήματα της Βερόνικας και της οικογένειάς της

Πίκρα και απογοήτευση.  Η μητέρα μένει άφωνη, δεν ξέρει τι να πει.
Ο γιος αισθάνεται πληγωμένος και θυμώνει απέναντι στη μητέρα του που αποκαλύπτει την ταυτότητά τους.
Ο πατέρας αγανακτεί. Δεν θέλει να αισθάνεται παρείσακτος. Παραπονιέται στον ιδιοκτήτη του διαμερίσματος.
Και η Βερόνικα στενοχωριέται, αισθάνεται ότι αδικείται  και αγανακτεί. Εκφράζει  την απορία της, καθώς δεν καταλαβαίνει γιατί πρέπει να θεωρούνται κάποιοι άνθρωποι διαφορετικοί.
Φαίνεται να ζηλεύει λιγάκι τη φίλη της που δεν αντιμετωπίζει τέτοια προβλήματα.

Η επιστολή της Ελένης

Η Ελένη κατανοεί το πρόβλημα της Βερόνικας, καθώς κι αυτή αντιμετωπίζει τον ρατσισμό λόγω της σωματικής αναπηρίας της. Αν και δεν το εκφράζει καθαρά, υπάρχουν ενδείξεις στην επιστολή της, που φωτίζουν το πρόβλημά της:
«Καμιά φορά η ζωή είναι πολύ σκληρή μαζί μας»
«Τώρα ξέρω»
«Συμμερίζομαι απόλυτα την αγανάκτησή σου»
«Ο περισσότερος κόσμος δεν μπορεί να ανεχτεί το διαφορετικό… όπως αυτός»
«Εκείνο που εμένα με πληγώνει είναι ο οίκτος και η υποκρισία. Σιχαίνομαι …χειρότεροι»

Η Ελένη δεν αποκαλύπτει το πρόβλημά της

Η Ελένη φαίνεται πως δεν έχει αποδεχτεί το πρόβλημα. Η αντίδραση του περιβάλλοντος, ο οίκτος και η υποκρισία, η περιφρόνηση των άλλων την κάνουν διστακτική. Φοβάται ότι και η Βερόνικα θα αλλάξει στάση απέναντί της. Παρουσιάζεται πολύ διαφορετική, όπως θα ήθελε να ήταν.
Το ερώτημα είναι:  πώς θα μας αποδεχτούν οι άλλοι όταν εμείς οι ίδιοι δεν έχουμε αποδεχτεί τον εαυτό μας;

Ο δρόμος για τον Παράδεισο είναι μακρύς

Η σημασία της φράσης αυτής: Ο Παράδεισος συμβολίζει την ευτυχία, τη γαλήνη. Η πορεία (ο δρόμος) προς την ευτυχία είναι δύσκολος, δύσβατος. Συναντά κανείς εμπόδια, την έχθρα ή την αδιαφορία των άλλων, τη δική του απογοήτευση, την αδυναμία να συνεχίσει την πορεία αυτή. Όταν αλλάξουν οι συνθήκες και γίνουν πιο φιλικές και όταν ο ίδιος ανακτήσει τις δυνάμεις του και συνεχίσει τον δρόμο ξεπερνώντας τις δυσκολίες αυτές, φτάνει στον δικό του Παράδεισο. Χρειάζεται όμως συνεχής αγώνας, κουράγιο, δύναμη και πείσμα. Αυτό τον αγώνα έχει να κάνει η Βερόνικα και η Ελένη για να τις δεχτεί η κοινωνία και να τις αντιμετωπίσει ως ισότιμα μέλη της.
ΑΦΗΓΗΣΗ:

• Πρωτοπρόσωπη. Τα κορίτσια εξομολογούνται τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους.
• Η Βερόνικα μεταφέρει σε ευθύ λόγο τις κατηγορίες και τις προσβολές των γειτόνων. Ο ευθύς λόγος προσφέρει ζωντάνια και θεατρικότητα. Είναι σαν να διαδραματίζεται μπροστά μας η  κάθε σκηνή. Με τον τρόπο αυτό η συγγραφέας θέλει να αποδώσει στην πραγματική του διάσταση το θέμα της απόρριψης του άλλου.

Γλώσσα: Απλή, δημοτική, με στοιχεία προφορικότητας
Ύφος: απλό, οικείο, εξομολογητικό, προφορικό

1^ο  Φύλλο εργασίας

1.Να δώσετε έναν τίτλο στην 1^η επιστολή
2 Ποια προβλήματα αντιμετωπίζει η Βερόνικα και η οικογένειά της  λόγω της καταγωγής τους;
3. Πώς αισθάνεται η Βερόνικα λόγω του ρατσισμού που βιώνει από τους γείτονές της;

2^ο Φύλλο εργασίας

1. Να δώσετε έναν τίτλο στην 2^η επιστολή
2. Η Ελένη είναι άτομο με  κινητικά προβλήματα. Πώς αντιμετωπίζει το πρόβλημά της  και για ποιους λόγους, κατά τη γνώμη σας
3.  Η Ελένη αποκρύπτει από την Βερόνικα το πρόβλημα της. Εντοπίστε φράσεις στις οποίες υποκρύπτεται το πρόβλημα της.

3^ο  φύλλο εργασίας

1. Να σκιαγραφήσετε το ήθος της Βερόνικας.
2. Να σκιαγραφήσετε το ήθος της Ελένης
3.Να σχολιάσετε τον τίτλο του κειμένου. Να λάβετε υπόψη :«παράδεισος= ευτυχία»

4^ο Φύλλο εργασίας

1. Τα γεγονότα και οι σκέψεις των κοριτσιών αποδίδονται μέσω των επιστολών που ανταλλάσσουν. Δοκιμάστε να ξαναγράψετε το απόσπασμα σε μορφή συζήτησης μέσω facebook μεταξύ των δύο κοριτσιών.

2 . Τι μπορεί να σκέφτονται τα δύο κορίτσια μετά τη συζήτηση;

5^ο Φύλλο εργασίας

 1.     Η συγγραφέας χρησιμοποιεί το επιστολικό μυθιστόρημα  για να αναφερθεί στα προβλήματα δυο εφήβων .Ποιοι  λόγοι την οδήγησαν σε αυτή την επιλογή ;Τι επιτυγχάνει με αυτό το είδος;
***( Να λάβετε υπόψη τα χαρακτηριστικά του επιστολικού μυθιστορήματος):
Επιστολικά ή επιστολογραφικά ονομάζονται τα μυθιστορήματα που έχουν τη μορφή αλληλογραφίας ανάμεσα στους διάφορους ήρωες της δράσης. Α) Η αλληλογραφία προσφέρεται για την ανταλλαγή εμπειριών και απόψεων, την ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων.   Β) Το τέχνασμα των επιστολών δίνει στο συγγραφέα τη δυνατότητα να παρουσιάσει το έργο του ως αληθινή μαρτυρία, αλλά και κάποια άλλα πλεονεκτήματα όπως τη δυνατότητα για εύκολη εναλλαγή θεμάτων, προσώπων και αφηγητών, για δημιουργία πλοκής και ταυτόχρονη παροχή πληροφοριών στον αναγνώστη κτλ. Γ) Ο αναγνώστης του μυθιστορήματος αισθάνεται να παρακολουθεί κατά κάποιον τρόπο την ίδια τη γένεση του μυθιστορήματος, αφού είναι ο πρώτος αναγνώστης της επιστολής, πριν αυτή διαβαστεί από τον πλασματικό αποδέκτη της. Πρέπει να παρακολουθεί τη γραφή και την ανάγνωση των διαφόρων προσώπων-αλληλογράφων αλλάζοντας συνεχώς οπτική γωνία. Επίσης επειδή το επιστολικό μυθιστόρημα είναι σε ένα βαθμό αποσματικό, αφού αποτελείται ουσιαστικά από μικροαφηγήσεις, ο αναγνώστης καλείται συχνά να πάρει έναν πιο ενεργητικό ρόλο καλύπτοντας τα « κενά σημεία του » στη συγκρότηση του νοήματος αυτού.
2. Με βάση τα στοιχεία που σας δίνονται για τα χαρακτηριστικά της επιστολής, να εντοπίσετε αντίστοιχα παραδείγματα στο κείμενο:
Τα μέρη μιας επιστολής
α.       Χωροχρονικό πλαίσιο αναφοράς: τόπος και χρόνος (γράφεται πάνω δεξιά), β.       Προσφώνηση: π.χ. Φίλε Γιάννη (γράφεται πάνω αριστερά)
γ.       Το περιεχόμενο της επιστολής
·         Πρόλογος: η αφορμή για τη σύνταξη της επιστολής και ο σκοπός του επιστολογράφου
·         Κύριο Μέρος: έκθεση και ανάλυση του θέματος…,
Επίλογος: περιεκτική ανακεφαλαίωση και επίκληση στον αποδέκτη της επιστολής δ.       Αποφώνηση: π.χ. Φιλικά (γράφεται κάτω δεξιά)
3. Να χαρακτηρίσετε τη γλώσσα και το ύφος του κειμένου.
4. Να εντοπίσετε δύο διαφορετικούς αφηγηματικούς τρόπους του κειμένου:

6^ο Φύλλο Εργασίας

1. Να γράψετε μια δική σας επιστολή στην οποία θα εξομολογείστε σε έναν φίλο σας ( πραγματικό ή φανταστικό) ένα περιστατικό ρατσισμού που δεχθήκατε εσείς ή κάποιο κοντινό σας πρόσωπο.

 http://blogs.sch.gr/skourti/2015/01/21/%CE%BF-%CE%B4%CF%81%CF%8C%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%B4%CE%B5%CE%B9%CF%83%CE%BF-%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%B9-%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CF%81%CF%8D/

 

ΟΔΥΣΣΕΙΑ : ΡΑΨΩΔΙΑ ψ 89-381

ΕΝΟΤΗΤΕΣ

 

1. «Η Ευρύκλεια μαζί με την Πηνελόπη κατεβαίνουν στο μέγαρο» (89-111)

2. «Ανταλλαγή λόγων Τηλέμαχου-Πηνελόπης-Οδυσσέα» (112-135)

3. «Διάλογος Οδυσσέα-Πηνελόπης και αναγνώριση» (176-270)

4. «Διάλογος Οδυσσέα-Πηνελόπης για τα παθήματά τους» (335-381)

Η ΤΥΠΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ

 

Όπως και στην περίπτωση της αναγνώρισης του Οδυσσέα από τον Τηλέμαχο, έτσι κι εδώ, εφαρμόζεται η τυπική διαδικασία που έχει τα εξής στάδια :

 

Α. ΑΠΟΥΣΙΑ (πολυετής απουσία Οδυσσέα)

Β. ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ (απομόνωση των δύο συζύγων)

Γ. ΣΥΓΚΑΛΥΨΗ (συγκάλυψη του Οδυσσέα, καθώς αρχικά έχει τη μορφή ζητιάνου)

Δ. ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ (αποκάλυψη της ταυτότητας από την Ευρύκλεια και τον Τηλέμαχο και αποκατάσταση της εξωτερικής εμφάνισης του Οδυσσέα)

Ε. ΔΥΣΠΙΣΤΙΑ (δυσπιστία της Πηνελόπης)

Στ. ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ (δοκιμασία του Οδυσσέα με σημάδια που είναι μόνο στο ζευγάρι γνωστά π.χ. κλίνη)

Ζ. ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ και ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ

Η αναγνώριση του Οδυσσέα από την Πηνελόπη γίνεται σε 3 στάδια :

 

1^ο στάδιο (89-111) : Αποκάλυψη από την Ευρύκλεια της ταυτότητας του Οδυσσέα – Δυσπιστία Πηνελόπης.

2^ο στάδιο (112-135) : Συγκάλυψη Οδυσσέα, καθώς είναι ακόμα μεταμορφωμένος σε ζητιάνο – Αποκάλυψη από τον Τηλέμαχο της ταυτότητας του Οδυσσέα – Δυσπιστία Πηνελόπης.

3^ο στάδιο (176-270) : Απομόνωση των δύο συζύγων – Αποκάλυψη Οδυσσέα με την αποκατάσταση της εξωτερικής του εμφάνισης – Δυσπιστία Πηνελόπης – Δοκιμασία με το συζυγικό κρεβάτι – Αναγνώριση και έκφραση συναισθημάτων.

 

ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥΣ

 

Μετά τη μνηστηροφονία ο Οδυσσέας αντιμετωπίζει ένα νέο μεγάλο πρόβλημα. Γνωρίζει ότι σύμφωνα με τους θεσμούς της κοινωνίας θα έπρεπε να αυτοεξοριστεί για να αποφύγει την αντεκδίκηση των συγγενών των μνηστήρων. Φυσικά όμως δεν έχει καμιά διάθεση να ξαναφύγει από την πατρίδα του τη στιγμή που μόλις νόστησε έπειτα από την εικοσαετή του περιπέτεια. Μηχανεύεται λοιπόν ένα νέο σχέδιο : α) στήνει μια γαμήλια γιορτή για να νομίζουν ότι η Πηνελόπη παντρεύτηκε κάποιον από τους μνηστήρες και να κερδίσει χρόνο και β) σχεδιάζει να βρει καταφύγιο στο κτήμα του Λαέρτη.

Ο «ΜΙΚΡΟΣ ΑΠΟΛΟΓΟΣ» ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ

 

Μετά την αναγνώριση του Οδυσσέα από την Πηνελόπη και το ξανασμίξιμό τους, οι σύζυγοι αναφέρονται στα παθήματά τους όσο καιρό ο ένας ζούσε μακριά από τον άλλο. Η Πηνελόπη αφηγείται τις ανόσιες πράξεις των μνηστήρων που ρήμαζαν τα αγαθά του παλατιού και ο Οδυσσέας (μέσω του ποιητή, σε πλάγιο λόγο και με λίγους στίχους) μιλά για τις περιπέτειές του από την χώρα των Κικόνων ως την Ωγυγία. Η αφήγηση του Οδυσσέα είναι περιληπτική μιας και οι ακροατές έχουν ενημερωθεί για τις περιπέτειές του σε προηγούμενα σημεία του έπους. Ο Οδυσσέας δεν λέει τίποτα για τις ερωτικές του περιπέτειες με την Κίρκη, την Καλυψώ και τη Ναυσικά για ευνόητους λόγους…

ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ-ΑΞΙΕΣ ΟΜΗΡΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

 

Α. Οι θεοί είναι δυσνόητοι (93-94) : Οι θεοί λέει η Πηνελόπη μπορούν να παραπλανούν τους ανθρώπους και να τους δοκιμάζουν ανάλογα με τη συμπάθεια ή την αντιπάθειά που τρέφουν γι’ αυτούς. Έτσι πιστεύει ότι το έργο της μνηστηροφονίας πρέπει να αποδοθεί στους θεούς και όχι στον Οδυσσέα., αμφισβητώντας τα λεγόμενα της Ευρύκλειας.

Β. Οι θεοί λαμβάνουν διαμεσολαβητικό ρόλο στη ζωή των ανθρώπων (178-179) : η Αθηνά παρεμβαίνει όχι για να οδηγήσει αυτόματα στην αναγνώριση, αλλά για να τη διευκολύνει, ξαναδίνοντας στον Οδυσσέα την πραγματική του μορφή.

Γ. Η Μοίρα παίζει τον πιο σημαντικό ρόλο στη ζωή των ανθρώπων (352) : η αναβολή του νόστου του Οδυσσέα παρά τη φιλοξενία και τις διευκολύνσεις του Αίολου ήταν αποτέλεσμα της διαφορετικής άποψης που είχε η Μοίρα του Οδυσσέα, η οποία του επιφύλασσε κι άλλα βάσανα.

ΕΠΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ

 

Η Πηνελόπη είναι δύσπιστη απέναντι στον Οδυσσέα, παρά τα λεγόμενα της Ευρύκλειας, του Τηλέμαχου, αλλά και του ίδιου του συζύγου της. Εμείς βέβαια, γνωρίζουμε ότι ο άνθρωπος που έχει απέναντί της είναι πράγματι ο Οδυσσέας.

ΠΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

 

1. Το σχέδιο του Οδυσσέα για την αντιμετώπιση της αντεκδίκησης των συγγενών των μνηστήρων προοικονομεί τη σύγκρουση με αυτούς.

2. Η προθυμία του Οδυσσέα να υποβληθεί στη δοκιμασία της Πηνελόπης (132-135), η παρέμβαση της Αθηνάς που χαρίζει στον Οδυσσέα νεότητα και ομορφιά (178-179), καθώς και η δοκιμασία στην οποία τελικά υποβάλλεται ο Οδυσσέας προετοιμάζουν τους ακροατές για την αναγνώριση.

ΕΠΙΒΡΑΔΥΝΣΗ

 

Η δυσπιστία της Πηνελόπης (93-94, 122-128, 199-201) και η προτεραιότητα που δίνει ο Οδυσσέας στο σχέδιο για την αντιμετώπιση των συγγενών των μνηστήρων (130-135) επιβραδύνουν την αναγνώριση του ήρωα από τη σύζυγό του.

ΠΑΡΕΚΒΑΣΗ

 

Η διήγηση των περιπετειών του Οδυσσέα, ο «Μικρός Απόλογος» αποτελεί παρέκβαση στην εξέλιξη του μύθου.

ΕΙΚΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΝ

 

Είναι αναγκαίο η διήγηση των περιπετειών του Οδυσσέα προς την Πηνελόπη να είναι σύντομη, μιας και οι ακροατές έχουν ήδη ενημερωθεί αναλυτικά για όλες τις περιπέτειες. Μας φαίνεται λογικό (εικός) ότι η διήγηση κρατάει λίγο μιας και γίνεται στο τέλος μιας ιδιαίτερα εξαντλητικής για τον Οδυσσέα μέρας (είχε προηγηθεί η μνηστηροφονία)

ΤΥΠΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ ΚΑΙ ΤΥΠΙΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ

 

πήρε ξανά το λόγο η Πηνελόπη, λογική και φρόνιμη (97) : τυπική έκφραση

άθλια ρούχα (111, 134) : τυπικό επίθετο

τότε ο Τηλέμαχος, επιτιμώντας, μίλησε άσχημα στη μάνα του (112) : τυπική έκφραση

Του αντιμίλησε με τη δική της λογική η Πηνελόπη (121) : τυπική έκφραση

βασανισμένος ο Οδυσσέας και θείος (129-130) : τυπικά επίθετα

τα λόγια του πετούσαν σαν πουλιά (131) : τυπική έκφραση

τον μεγαλόψυχο Οδυσσέα (176) : τυπικό επίθετο

χλαμύδα ωραία (178) : τυπικό επίθετο

στην πατρική του γη (193,378) : τυπικό επίθετο

του αντιμίλησε με λογική και φρόνηση η Πηνελόπη (198) : τυπική έκφραση

μακρόκουπο καράβι (201) : τυπικό επίθετο

σημάδι(α) απαραγνώριστο(α) (213-214, 233, 253) : τυπικό επίθετο

μακρόφυλλης ελιάς (221) : τυπικό επίθετο

θεία γυναίκα (337) : τυπικό επίθετο

θείος Οδυσσέας (342) : τυπικό επίθετο

γενναίους συντρόφους (349) : τυπικό επίθετο

γρήγορο καράβι (368) : τυπικό επίθετο

νύμφη Καλυψώ (370) : τυπική έκφραση

θολωτές σπηλιές (372) : τυπικό επίθετο

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ

 

Οδυσσέας : Είναι πρόθυμος να υποστεί τη δοκιμασία της Πηνελόπης και υπομονετικός με τη δυσπιστία της (129-130). Δεν φαίνεται να βιάζεται για την αναγνώριση, καθώς είναι βέβαιος ότι η Πηνελόπη θα ξεπεράσει τις αναστολές της. Για άλλη μια φορά φαίνεται προνοητικός και εύστροφος μιας και καταστρώνει άμεσα ένα σχέδιο αντιμετώπισης της αντεκδίκησης των συγγενών των μνηστήρων (132-135). Στη συνέχεια η δυσπιστία της Πηνελόπης και η απόμακρη στάση της τον κάνει να χάσει τη ψυχραιμία του και να αγανακτήσει (189-194). Όταν η γυναίκα του αποφασίζει να τον δοκιμάσει, παγιδεύεται στο τέχνασμά της και αναγκάζεται να αναφέρει χαρακτηριστικά σημάδια που πείθουν τελικά την Πηνελόπη και οδηγούν στην αναγνώριση (206-231). Στη συνέχεια είναι τρυφερός και εκδηλώνει τα συναισθήματά του προς τη σύζυγό του (259-260). Με ιδιαίτερη προσοχή και διακριτικότητα αφηγείται τις περιπέτειές του στην Πηνελόπη, αποφεύγοντας να κάνει αναφορά σε γεγονότα που θα μπορούσαν να την κάνουν να ζηλέψει ή να στεναχωρηθεί (Κίρκη, Καλυψώ, Ναυσικά)

 

Πηνελόπη : παρουσιάζεται αρχικά επιφυλακτική και δύσπιστη. Αδυνατεί να πιστέψει τους ισχυρισμούς της Ευρύκλειας ότι επέστρεψε ο Οδυσσέας στο παλάτι και γι’ αυτό κατεβαίνει κάτω να διαπιστώσει με τα μάτια της (92-101). Συνεχίζει να είναι διστακτική ακόμα κι όταν βλέπει τους νεκρούς μνηστήρες και τον Οδυσσέα (έστω και ως ζητιάνο). Παραμένει λοιπόν σιωπηλή και συμπεριφέρεται με ψυχρότητα, αφού φοβάται μήπως έχει απέναντί της κάποιον που προσπαθεί να την εξαπατήσει (108-11, 122-128). Ακόμα και όταν ο Οδυσσέας παρουσιάζεται μπροστά της λουσμένος, καθαρός και όμορφος είναι διστακτική, κάτι που εκνευρίζει το σύζυγό της (189-197). Στη συνέχεια διακρίνεται για την ευστροφία και την επινοητικότητά της, παγιδεύοντας τον Οδυσσέα με τη «δοκιμασία της κλίνης» (202-206). Έτσι, αποδεικνύεται αντάξια σύζυγος ενός πολυμήχανου ηγέτη. Στο τέλος όταν αναγνωρίζει τον Οδυσσέα εκδηλώνεται με τρυφερότητα και αγάπη προς τον άνδρα της (232-245)

 

Τηλέμαχος : είναι παρών στην 1^η συνάντηση του ζευγαριού μετά τη μνηστηροφονία. Θυμώνει με τη ψυχρή στάση της μητέρας του και είναι ιδιαίτερα επικριτικός μαζί της (112-120). Έχει σημαντικό ρόλο γιατί με τη στάση του και τα επικριτικά σχόλια προς την Πηνελόπη την αναγκάζει να αιτιολογήσει τη στάση της και βοηθά τους γονείς του να επικοινωνήσουν.

 Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης : http://skapanefs.blogspot.gr

 

 

ΑΠΟΚΡΙΑ

 

ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ

Ετέλειωσαν τα ψέματα· ο πόλεμος θα γίνει...

- Δε ντρέπεσαι! θα έχουμε παντοτινή ειρήνη!

- Μωρέ θα το βροντήξουμε κι ο κόσμος αν χαλάσει!

- Αϊ! βλέπω έμοιασες και συ του φίλου μου του Βλάση.

Μ' αυτά και άλλα ο καιρός επέρασε και πάει,

Μ' αυτά και πιο χειρότερα και σήμερα περνάει.

Εν τούτοις πριν ο πόλεμος τη μούρη του προβάλει

Ιδού οπού μας έφθασε τρελό το καρναβάλι.

Και τώρα δίχως χρήματα, φτωχοί και φουκαράδες

Εμπρός! Ας γίνουμε λοιπόν και πάλι μασκαράδες.

Εμπρός! Ας το γλεντήσουμε! Αν κι είναι φόβος.... - φρίκη!

Μήπως για πάντα μείνουμε με το μασκαραλίκι!

Γεώργιος Σουρής