Η ελληνική γλώσσα
σε κρίση;
Βρίσκεται η Ελληνική γλώσσα σήμερα
πράγματι σε κρίση; Έχει γίνει κοινός τόπος να λέγεται και να γράφεται
ότι η Ελληνική γλώσσα κινδυνεύει
α. από την αδυναμία της να ανταγωνιστεί τη χρήση της Αγγλικής,
β. από την εισβολή
αναφομοίωτων ξένων λέξεων που σφηνώθηκαν στο σώμα της χωρίς να
προσαρμοστούν φωνολογικά και μορφολογικά στους κανόνες της
(ασανσέρ, νάιλον, πάρκιν, κομπιούτερ, κλπ.) και γ. από τους ίδιους τους χρήστες
της, ιδίως τους νέους.
Είναι φανερό ότι στο μέλλον,
εφόσον η Αγγλική συνεχίσει να είναι παγκοσμίως η κυρίαρχη
γλώσσα, όλο και περισσότεροι Έλληνες (και όχι μόνο) θα υποχρεώνονται
να γίνουν δίγλωσσοι, χρησιμοποιώντας την Αγγλική για την επικοινωνία
με τον ξένο κόσμο (είτε διαπροσωπικά είτε διαμέσου του διαδικτύου
των ηλεκτρονικών υπολογιστών) και τη μητρική τους γλώσσα
για την επικοινωνία με τους ομόγλωσσούς τους. Είναι εξίσου αναπόφευκτο
η Ελληνική γλώσσα να δεχτεί στους κόλπους της πλήθος ξένες
λέξεις, όπως έχει ήδη συμβεί από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Όσο
για τη χρήση της από τη νέα γενιά, έχω την εντύπωση ότι οι περισσότεροι
νέοι είναι «δίγλωσσοι», με την έννοια ότι χειρίζονται δύο
διαλέκτους της Ελληνικής• τη μια τη χρησιμοποιούν στις παρέες
τους με άλλα παιδιά της ηλικίας τους, ενώ την άλλη τη φυλάσσουν
για τις κατάλληλες περιστάσεις (όταν συνομιλούν με μεγάλους και
ιδίως όταν γράφουν).
Είναι, ωστόσο, αλήθεια ότι ιδίως οι
νέοι βομβαρδίζονται από διάφορα μηνύματα προερχόμενα από τηλεοπτικά
κανάλια (ελληνικά και ξένα), το βίντεο, τη ροκ μουσική και γενικά την
πολυεθνική βιομηχανία μαζικής κουλτούρας, η οποία παράγει ένα διεθνές πλέγμα
από πολιτιστικά προϊόντα προορισμένα για τους νέους, στην προσπάθειά της να
τους καταστήσει αιχμάλωτους διαφόρων εμπορικών και ιδεολογικών
συμφερόντων. Οι εκτυφλωτικές και εναλλασσόμενες με αστραπιαία
ταχύτητα εικόνες που προβάλλονται στη μικρή οθόνη (TV και Η/Υ) και οι αμείλικτα
επαναλαμβανόμενοι εκκωφαντικοί ήχοι της σύγχρονης μουσικής
απειλούν όχι μόνο την Ελληνική γλώσσα, αλλά και όλες τις γλώσσες – ίσως και την
ελευθερία της ανθρώπινης σκέψης.
Peter
Mackriadge
Λεξιπενία
Στις μέρες μας παρατηρείται έντονα το φαινόμενο της
λεξιπενίας, δηλαδή της γλωσσικής συρρίκνωσης. Να αναπτύξετε ένα δοκίμιο στο
οποίο θα αναφέρετε τις αιτίες του φαινομένου. (τρόπος ανάπτυξης παραγράφων
ορισμός και αιτιολόγηση).
Στη σημερινή εποχή παρατηρείται έντονα το φαινόμενο
της λεξιπενίας. Με τον όρο λεξιπενία εννοούμε την περιορισμένη χρήση λέξεων και
εκφραστικών μέσων και γενικότερα το φτωχό λεξιλόγιο. Ένας από τους κυριότερους
λόγους για την ένταση του φαινομένου αυτού είναι η άγνοια της σημασίας των
λέξεων. Με λίγη παραπάνω σκέψη όμως ανακαλύπτει κανείς ότι το φαινόμενο
οφείλεται σε ακόμη περισσότερους παράγοντες.
Πρωταρχική αιτία του φαινομένου
είναι η ανάπτυξη της τεχνολογίας. Δεδομένου ότι αυτή εξελίχτηκε κυρίως σε ξένες
χώρες και κυρίως στην Αμερική και την Αγγλία, είναι φυσικό πολλοί όροι που
σχετίζονται με τις τεχνολογικές ανακαλύψεις και καινοτομίες να προέρχονται από
την Αγγλική και να ενσωματώνονται στο λεξιλόγιο των ανθρώπων και ιδίως των
νέων, χωρίς να προσαρμόζονται στις μορφολογικές και φωνολογικές απαιτήσεις της
μητρικής μας γλώσσας. Έτσι, οι άνθρωποι συνηθίζουν να χρησιμοποιούν ξένες
λέξεις, για να εκφραστούν, με αποτέλεσμα να συναντούν μεγάλες δυσκολίες, όταν
πρέπει να μιλήσουν ή να γράψουν μόνο στα ελληνικά.
Μεγάλο μερίδιο ευθύνης αναλογεί και
στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Πολλά μαθήματα που διδάσκονται στα σχολεία
επιδιώκουν την αποστήθιση του κειμένου από το μαθητή. Έτσι παρόλο που ο μαθητής
έρχεται σε επαφή με διάφορες εκφράσεις, εντούτοις αδυνατεί να τις χρησιμοποιήσει
και να τις εντάξει στο λεξιλόγιό του, αφού συχνά δεν καταλαβαίνει τη σημασία
τους. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι ο σημερινός μαθητής λόγω της ενασχόλησής του
με την εκμάθηση πολλών ξένων γλωσσών, καθώς και της κατασπατάλησης του
ελεύθερου χρόνου του σε ποικίλες άλλες δραστηριότητες, παραμελεί να ασχοληθεί
με το διάβασμα εξωσχολικών λογοτεχνικών βιβλίων, χάνοντας έτσι την πολύτιμη
ευκαιρία να εμπλουτίσει το λεξιλόγιό του.
Αυτό όμως που κυρίως ευθύνεται για
το φαινόμενο της λεξιπενίας ιδίως στους νέους είναι η μεταβολή που έχει συμβεί
στη δομή και στον τρόπο ζωής των οικογενειών. Σήμερα λόγω των γρήγορων ρυθμών
της ζωής οι γονείς αδυνατούν να περάσουν πολύ χρόνο με τα παιδιά τους, να
συζητήσουν μαζί τους και άρα να εντοπίσουν το οποιοδήποτε πρόβλημα στην
εκφραστική τους ικανότητα. Αυτό το φαινόμενο ενισχύεται σήμερα και από την
αύξηση των μονογονεϊκών οικογενειών με αποτέλεσμα τα παιδιά που μεγαλώνουν με
έναν γονέα να μην έχουν συχνά την απαιτούμενη επίβλεψη για τη βελτίωση της
γλωσσικής τους επίδοσης. Αλλά ακόμη και αν οι γονείς έχουν το προνόμιο να
περνούν λίγο χρόνο με τα παιδιά τους στο σπίτι, συνήθως αυτά βρίσκονται σε
άλλες εξωσχολικές δραστηριότητες ή προτιμούν να περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους
μπροστά από μια οθόνη τηλεόρασης ή υπολογιστή, χάνοντας έτσι την ευκαιρία να
συζητήσουν μαζί με τους γονείς τους.
Για να συνοψίσουμε λοιπόν, η
λεξιπενία είναι ένα αναπόφευκτο φαινόμενο στη σημερινή εποχή, που αν γίνει
εντονότερο, θα έχει καταστροφικές συνέπειες για τη συνέχεια της μητρικής μας
γλώσσας. Είναι λοιπόν επιτακτική η ανάγκη να ληφθούν ορισμένα μέτρα για την
αντιμετώπισή του. Τέτοια μέτρα μπορεί να είναι η ενθάρρυνση των νέων να
ασχοληθούν με το διάβασμα λογοτεχνικών βιβλίων, η προσπάθεια εύρεσης
περισσότερων ευκαιριών για συζητήσεις και συμμετοχή τους στα κοινά, καθώς και η
συνειδητή προσπάθεια αποφυγής χρήσης ξένων λέξεων στον καθημερινό λόγο
προκειμένου να εμπλουτιστεί το λεξιλόγιο τους, κάτι που θα τους χρησιμεύσει
πολύ στη μετέπειτα εξέλιξή τους στην κοινωνία.
Της μαθήτριας Σ.Α
Της μαθήτριας Σ.Α
