ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : Η ΜΕΤΑΜΦΙΕΣΗ-ΡΕΑ ΓΑΛΑΝΑΚΗ

                                               

           
           Παράλληλη προσέγγιση με την Αυτοβιογραφία της Ελισσάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου

•   Το απόσπασμα προέρχεται από το πρώτο μέρος του μυθιστορήματος Ελένη, ή ο Κανένας (1998) της Ρέας Γαλανάκη. Το έργο είναι χωρισμένο σε τρία μέρη και σε 24 κεφάλαια, θυμίζοντας τις 24 ραψωδίες του καθενός από τα ομηρικά έπη. Ωστόσο και η λέξη «Κανένας» του τίτλου παραπέμπει στην Οδύσσεια, όπου ο Οδυσσέας συστήθηκε στον Πολύφημο με αυτό το όνομα, αλλά και το όνομα της ηρωίδας παραπέμπει στην Ιλιάδα, αφού για κάποιαν άλλη Ελένη έγινε ο Τρωικός πόλεμος.
    Η υπόθεση στηρίζεται σε μια πραγματική ιστορία και είναι η μυθιστορηματική βιογραφία της Ελένης Αλταμούρα-Μπούκουρα, της πρώτης σπουδασμένης Ελληνίδας ζωγράφου (η συγγραφέας συνδυάζει το ιστορικό και το βιογραφικά υλικό με καθαρά μυθοπλαστικά στοιχεία).

       

                Η ΜΕΤΑΜΦΙΕΣΗ-ΡΕΑ ΓΑΛΑΝΑΚΗ from Alexandra Gerakini

Αμφότερες είναι  Ελληνίδες -η μια Σπετσιώτισσα, η άλλη Ζακυνθινή-  πρωτοπόρες, που έζησαν τον 19ο αιώνα  και ονειρεύτηκαν (και έγιναν) πράγματα αταίριαστα για το φύλο τους σύμφωνα με τις αντιλήψεις της εποχής τους... Η μία λόγια, η άλλη ζωγράφος... Αμφότερες τόλμησαν να διεκδικήσουν  πράγματα διαφορετικά από κείνα για τα οποία τις προόριζαν ... Κι οι δύο ένοιωσαν τη σκλαβιά στην οποία το φύλο τους τις  καταδίκαζε και εξεγέρθηκαν, η μια παθητικά, η άλλη ενεργητικά. Κι οι δύο θέλησαν να φύγουν στην Ιταλία και την Ελευθερία. Η μια δεν τόλμησε να το ολοκληρώσει... Και οι δύο ήταν ελεύθερες μέσα τους. Η Μουτζάν δεν τόλμησε να δραπετεύσει και πλήρωσε το τίμημα. Η Αλταμούρα τόλμησε και πλήρωσε το τίμημα... Και κάπου εδώ, οι παράλληλοι βίοι τους αρχίζουν να γίνονται αντίθετοι..

                                              

Η Ελισσάβετ βλέπει στα γυναικεία ρούχα της το σύμβολο της σκλαβιάς της. Κάπως έτσι, και η Ελένη περιγράφει το αίσθημα ελευθερίας που αισθάνθηκε ενδυόμενη ανδρικά ρούχα: σχολιάζει, μαλιστα, πως ήδη άρχισε να χρησιμοποιεί το "εγώ". Εντελώς αντίθετα από τον Μενέλαο στην "Ελένη" του Ευριπίδη, που διδάσκεστε παράλληλα, που το "φαίνεσθαι" του (κουρελιασμένος ναυαγός), επηρεάζει το "είναι" του (ο βασιλιάς της Σπάρτης) και του προκαλεί σύγχυση ταυτότητας  η Ελένη, ουσιαστικά στερούμενη  προσωρινά τη γυναικεία φύση της, στήνει την πλεκτάνη του "φαίνεσθαι" (νεαρός σπουδαστής) για να κερδίσει μόνιμα την ταυτότητα της, το "είναι" της, και να γίνει ζωγράφος, κατορθώνοντας τελικά αυτό που κατάφερε το πρότυπο της, η Μπουμπουλίνα: να ζήσει και να πεθάνει σαν άντρας (διόρθωση: Κάνοντας όσα ένας άντρας θα μπορούσε) και να ερωτευτεί σα γυναίκα. Είναι χαρακτηριστική η αναφορά στην Οδύσσεια του Ομήρου. Η Ελένη, σαν τον Οδυσσέα στη σπηλιά του Πολύφημου, γίνεται Κανένας.  "Αρνείται" την ταυτότητα της, για να την αποκτήσει... 

                                               

Κι αν στο θέμα των ρούχων βλέπουμε να υπάρχει μια ομοιότητα αρχικά, στο θέμα της οικογένειας τα πράγματα είναι διαφορετικά ευθύς εξαρχής. Η Ελισσάβετ Μουτζάν είναι μόνη της. Η μάνα της είναι υποταγμένη, ο πατέρας της καταθλιπτικός, ο αδερφός της και ο θείος της την θεωρούν ως γυναίκα τόσο κατώτερη που αρνούνται καν να της απευθύνουν το λόγο. Από την άλλη, βλέπουμε την Ελένη Αλταμούρα, να έχει και να νοιώθει την αμέριστη υποστήριξη της οικογένειας της -δε λανθάνει της προσοχής  μας, όμως, ότι  έχει την πρόνοια και την ευφυία να παραλειψει το γεγονός ότι η σχολή στην οποία προσπαθεί να εισέλθει δέχεται μόνο άντρες... Γιατί αυτός που σκοπίμως τεντώνει μια χορδή (τα αυστηρά ήθη της εποχής) γνωρίζει ότι έχει όρια και προσέχει να μην τη σπάσει... Όταν αργότερα ο έρωτας θα την απελευθερώσει τελείως, η Ελένη -κι όχι ο "Κανένας" πια- δε θα διστάσει ως ελεύθερος άνθρωπος πλέον να κάνει τις επιλογές και να σπάσει τα όρια. Μπορεί να πλήρωσε το τίμημα, αλλά έζησε μια ζωή που καθορίστηκε από τις επιλογές  της... Όλοι αυτό δεν πρέπει να κάνουμε, τελικά;

  http://afterschoolbar.blogspot.gr/2012/01/blog-post_24.html