Η ΜΕΤΟΧΗ

  ΜΕΤΟΧΗ

1. ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ

Συνήθως με άρθρο ,λειτουργεί ως επίθετο, μεταφράζεται με αναφορική  πρόταση. Έχει συντακτική θέση επιθετικού προσδιορισμού, κατηγορηματικού, ή κατηγορουμένου. Λειτουργεί και ως ουσιαστικό όταν παραλείπεται το προσδιοριζόμενο ουσιαστικό και παίρνει τη θέση του με οποιαδήποτε συντακτική θέση. Π.χ. Επαινουμεν τους πολεμήσαντας.

2.ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ

Χρησιμοποιείται ως κατηγορηματικός προσδιορισμός ή κατηγορούμενο. Δεν έχει ποτέ άρθρο. Μεταφράζεται με να ,ότι , που.

Αναφέρεται ή στο       :        Υποκείμενο του ρημ.(το Υ του ρήμ. σε ονομαστική είναι και Υ της μ.τ.χ.)

                   στο             :      Αντικ. του ρήμ.(το αντικ. του ρήμ σε πλάγια πτώση είναι Υ της μ.τ.χ.)   

ΡΗΜΑΤΑ που δέχονται κατηγορηματική μετοχή:

Το ειμί, γίγνομαι και άλλα συνδετικά(διάγω, λανθάνω, τυγχάνω,

φ αίνομαι   ,δηλος ειμί).

• Ρήματα ψυχικού πάθους(αγαπώ, χαίρομαι, λυπουμαι ).
• Ρήματα έναρξης ,λήξης(άρχω παύομαι)
• Ρήματα αίσθησης ,γνώσης μάθησης μνήμης(ακούω, αισθάνομαι, ορω, γιγνώσκω, επίσταμαι).
• Ρήματα ανοχής, καρτερίας κόπου(ανέχομαι υπομένω)
• Ρήματα δείξης, αγγελίας ,ελέγχου (δείκνυμι, δηλω ελέγχω αγγέλλω).
• Ρήματα όπως νικω, ηττωμαι,αδικω.

3. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ

ΧΡΟΝΙΚΗ

Συναντάται σε όλους τους χρόνους εκτός μέλλοντα, συνήθως όμως σε αόριστο. Αναλύεται σε χρονική πρόταση. Συνοδεύεται συχνά από χρονικό επίρρημα: άμα, ευθύς, έτι ,μεταξύ ,τότε. Μεταφράζεται  με χρονικούς συνδέσμους: όταν, αφού, μόλις, ενώ +ρήμα.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ

Τίθεται σε όλους τους χρόνους, ισοδυναμεί με αιτιολογική πρόταση, είναι συνήθως η μετοχή των δοξαστικών ρημάτων(νομίζω).Μπορεί να συνοδεύεται από: -άτε , οιον ,οια (πραγματική αιτιολογία)-ως(υποκειμενική αιτιολογία= επειδή τάχα)- ώσπερ(υποτιθέμενη αιτιολογία= σαν να).

ΤΕΛΙΚΗ

Βρίσκεται σε μέλλοντα, δηλώνει σκοπό, αναλύεται σε τελική πρόταση. Συνοδεύει ρήματα που δηλώνουν κίνηση, με άλλα ρημ.+ως.

ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ

Σε όλους τους χρόνους εκτός από Μέλλοντα. Συνήθως πλάι σε δυνητική οριστική, δυν.ευκτική, δυν.απαρέμφατο  ή μετοχή ή μέλλοντα.

ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΗ

Σ ε όλους τους χρόνους εκτός από Μέλλοντα. Κάποτε συνοδεύεται από και, καίπερ, καίτοι.

ΤΡΟΠΙΚΗ

Συνήθως σε Ενεστώτα .Μεταφράζεται με μετοχή σε –οντας ή με επιρρηματικό προσδιορισμό.

Συνημμένη: το υποκείμενό της έχει και άλλη συντακτική θέση στην πρόταση: παύσατε λέγοντες ταυτα.

Απόλυτη: το υποκείμενό της δεν έχει άλλη συντακτική θέση στην πρόταση: εστράτευσαν  επ’αυτούς  Κόνωνος στρατηγουντος.

           

Παραδείγματα:

•       Αι πόλεις αι δημοκρατούμεναι διοικουνται τοις νόμοις(επιθετική)
•       Τισσαφέρνης έτυχεν ων εν Σάρδεσιν(κατηγορηματική)
•       Έπλεον πολεμήσοντες (τελική)
•       Ταυτα είπον νομίσας σε αμαρτάνειν.(αιτιολογική)
•       Πολλοί όντες ευγενείς εισί κακοί (εναντιωματική)
•       Ξενοφών συγκαλέσας τους στρατηγούς έλεξε τοιάδε(χρονική)
•       Δίκαια δράσας έξεις συμμάχους θεούς.(υποθετική)
•       Ταυτα έχων άπαντα έχω (τροπική)

 

                                         Στογιάννη Ευαγγελία

                                               Φιλόλογος