ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

ΑΡΧΑΙΟΣ ΠΟΙΗΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ

•     Έπος
•    Λυρική ποίηση
•    Δράμα

ΓΕΝΕΣΗ-ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ

  Το δράμα συνδέεται με τη λατρεία του θεού Διονύσου και τις             θρησκευτικές τελετές-τα δρώμενα- προς τιμήν του.

 ΔΡΩΜΕΝΑ: τραγούδι και μιμητική αναπαράσταση.

 ΔΙΘΥΡΑΜΒΟΣ: τραγούδι που τραγουδούσαν και χόρευαν οι πιστοί  του   Διονύσου με συνοδεία αυλού. Ο πρώτος του χορού (50 χορευτές) ο    εξάρχων, αναλαμβάνει μία  αφήγηση για τη ζωή και τα παθήματα του θεού.

Οι χορευτές  ήταν μάλλον  μεταμφιεσμένοι σε τράγους και ο διθύραμβος ήταν αυτοσχέδιος.

  ΔΡΑΜΑ

•  Τραγωδία
•  Κωμωδία
•  Σατυρικό δράμα

 ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ  ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ

ΑΡΙΩΝ: συνθέτει διθύραμβο, έτσι από τον αυτοσχεδιασμό περνάμε σε έντεχνη μορφή. Οι χορευτές με τη μορφή τράγων  =τραγωδοί(τράγων ωδή).

ΘΕΣΠΗΣ: Πρώτος σταμάτησε να τραγουδά μια ιστορία κι άρχισε να την αφηγείται .Στη θέση του εξάρχοντος μπαίνει ένα νέο πρόσωπο, ο υποκριτής (υποκρίνομαι=αποκρίνομαι) και κάνει διάλογο με το χορό. Έτσι συνδυάζεται το επικό στοιχείο(λόγος)με το λυρικό (μουσική).Πρώτη διδασκαλία (παράσταση) το 534 στα Μεγάλα Διονύσια. Η προέλευση του είδους είναι θρησκευτική, γι’αυτό και διατηρεί διονυσιακά στοιχεία όπως ο χορός, η μεταμφίεση, τα θέματα όμως δεν είχαν σχέση με το Διόνυσο.

   ΑΚΜΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ

Συνδέεται με την πολιτική ζωή του τόπου και  συγκεκριμένα τη δημοκρατική οργάνωση της Αθήνας, γι’αυτό αναπτύσσεται κυρίως κατά τη διάρκεια του χρυσού αιώνα( 5^ος π.Χ)  του Περικλή , εποχή κατά την οποία η Αθήνα αποτελεί πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο.

  ΘΕΜΑΤΑ

Ο ηρωικός άνθρωπος που συγκρούεται με τη Μοίρα, την Ανάγκη , τη θεία δικαιοσύνη. Εμφανίζεται το σχήμα: ύβρις –άτη- δίκη δηλ.υπεροψία, τύφλωση , θεία δικαιοσύνη.Τα θέματα προέρχονται από τους μύθους συνδέονται όμως με τη σύγχρονη επικαιρότητα.

 ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Οργανώνονταν με επίβλεψη του επώνυμου άρχοντα ο οποίος  φρόντιζε για:

•     Επιλογή των ποιητών, των χορηγών ,των δέκα κριτών
•    Απονομή από την εκκλησία του δήμου των βραβείων
•    Αναγραφή των ονομάτων των ποιητών, χορηγών και πρωταγωνιστών σε πλάκες που έμπαιναν στο δημόσιο αρχείο.

ΚΟΙΝΟ

Αθηναίοι, μέτοικοι, ξένοι και γυναίκες.

Χρηματικό βοήθημα(θεωρικά) στους άπορους πολίτες.

Οι παραστάσεις :μάθημα παιδείας και δημοκρατίας

ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ

·        Κυρίως θέατρο ή κοίλο (για τους θεατές)

·        Ορχήστρα(κυκλικό μέρος για το χορό)

·        Σκηνή (για τους υποκριτές)

Δεξιά κι αριστερά της ορχήστρας δύο διάδρομοι> πάροδοι. Ανάμεσα σε σκηνή και ορχήστρα το λογείον (χώρος δράσης των υποκριτών).

Θεατρικά μηχανήματα όπως το εκκύκλημα ή το αιώρημα.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

ΧΟΡΟΣ

50 χορευτές στο διθύραμβο , 12 με τον Αισχύλο,  15 με το Σοφοκλή.  Επικεφαλής του χορού ο αυλητής. Ο χορός διαλεγόταν με τους υποκριτές μέσω του κορυφαίου και αντιπροσώπευε την κοινή γνώμη. Έμπαινε από τη δεξιά πάροδο και ήταν ντυμένος απλά. Εκτελούσε κίνηση και όρχηση.

 ΠΡΟΣΩΠΑ

Αρχικά ο ποιητής ήταν και υποκριτής. Ο Θέσπης εισάγει τον πρώτο υποκριτή, τον δεύτερο ο Αισχύλος , τον τρίτο ο Σοφοκλής. Οι ρόλοι μοιράζονταν στους τρεις υποκριτές οι οποίοι ήταν επαγγελματίες με μισθό και φορούσαν προσωπεία (μάσκες) αφού έπαιζαν και τους γυναικείους ρόλους. Πολυτελή ρούχα, προνόμια, ξεχωριστή κοινωνική θέση.

ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ

Σύνθεση επικών και λυρικών στοιχείων

Α. Τα κατά ποσόν μέρη

•     Διαλογικά-επικά(πρόλογος-επεισόδια-έξοδος)
•     Λυρικά-χορικά(πάροδος-στάσιμα-μονωδίες διωδίες-κομμοί)

Β. Τα κατά ποιόν μέρη

Μύθος- ήθος- λέξις –διάνοια- μέλος – όψις .

Οι θεατές που συμμετέχουν συναισθηματικά στα γεγονότα όταν αποκαθίσταται η κοινωνική ισορροπία και η ηθική τάξη οδηγούνται σε λύτρωση , καθαίρονται :γίνονται πνευματικά και ηθικά καλύτεροι.

                         

ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ  (485-406 π.Χ)

Γέννηση :Σαλαμίνα

Εποχή του: Πελοποννησιακός πόλεμος, σοφιστές, νέες ιδέες

Ο άνθρωπος Ευριπίδης : αντικοινωνικός, αποχή από κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα, συμμετοχή στην πνευματική κίνηση του διαφωτισμού, στενή σχέση με σοφιστές.

Ανεξάρτητο πνεύμα, έντονη κριτική, όχι ιδιαίτερα αγαπητός(μόνο 4 φορές νικητής) ,ευαισθησία για τη θέση των γυναικών.

Χαρακτηριστικά του έργου του

Πολιτικός προσανατολισμός ,πατριωτισμός, ειρηνιστικό πνεύμα, προβολή αθηναϊκού παρελθόντος.

Χαρακτηριστικά της τέχνης του

Πρόσωπα με ρεαλιστικό τρόπο (αδυναμίες, πάθη, συγκρούσεις)

Αίσθηση συχνά ότι δεν ελέγχουν τη μοίρα τους

Καινοτομίες

•      Δράση, αφηγηματικός πρόλογος και επίλογος
•      Εισαγωγή του «από μηχανής θεού»
•      Καινοτομίες  στη μουσική
•      Αύξηση στις λυρικές μονωδίες των υποκριτών
•     Μείωση χορικών
•     Ήρωες στα ανθρώπινα μέτρα
•     Ελεύθερη διασκευή των μύθων

                Καλό διάβασμα!!!

Στογιάννη Ευαγγελία

Φιλόλογος