ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΕΝΟΤΗΤΑ 1η (ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ, ΑΧΩΡΙΣΤΑ ΜΟΡΙΑ, ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ)

ΕΝΟΤΗΤΑ 1

Α. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ

Πρέπει να ξέρω      -   να αναγνωρίζω το υποκείμενο μέσα σε μια πρόταση. 

                                     (απαντά στην ερώτηση ΠΟΙΟΣ;)

-   να αναγνωρίζω τη μορφή του υποκειμένου.

Οι Μορφές του Υποκειμένου

Το υποκείμενο μπορεί να είναι:

1. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ:  Ο Αντώνης διαβάζει καθημερινά. / Το θρανίο είναι πεντακάθαρο.

2. ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ: Εμείς παρακολουθούμε θέατρο. / Αυτός βλέπει τηλεόραση. 

3. ΕΠΙΘΕΤΟ: Οι νέοι είναι τολμηροί. / Οι κακοί τιμωρούνται.

4. ΜΕΤΟΧΗ: Ο πεινασμένος καρβέλια ονειρεύεται.

5. ΠΡΟΤΑΣΗ (ΜΕ ΑΡΘΡΟ): Το ότι ήρθε αδιάβαστος, με εξέπληξε!

6. ΠΡΟΤΑΣΗ (ΧΩΡΙΣ ΑΡΘΡΟ): Απαγορεύεται να τρώμε στην τάξη/Είναι καλό να  κάνετε επανάληψη για τις εξετάσεις!!!

ΑΣΚΗΣΗ:

Να εντοπίσετε τα υποκείμενα των υπογραμμισμένων ρημάτων και να σημειώσετε ποια είναι η μορφή τους.

1. Οι επιμελείς μαθητές διαβάζουν συστηματικά πριν από τις εξετάσεις.

Οι μαθητές : ουσιαστικό 

2. Δεν γίνεται να μην διαβάσετε τουλάχιστον 3 μέρες για την εξέταση των ελληνικών!

................................................................................................................................................................

3. Οι αμελείς έμειναν να διαβάσουν τελευταία στιγμή!

................................................................................................................................................................

4. Ενώ εσείς διαβάζατε για τις εξετάσεις, εκείνος έπαιζε στον υπολογιστή.

................................................................................................................................................................

5. To ότι έπαιζε όλη μέρα υπολογιστή, ήταν η αιτία που απέτυχε στις εξετάσεις.

................................................................................................................................................................

6. Οι απαισιόδοξοι λένε ότι τα θέματα των εξετάσεων θα είναι δύσκολα.

................................................................................................................................................................

7. Οι μαθητές του τμήματος Β1 και του τμήματος Β2 διαβάζουν ήδη για τις εξετάσεις.

................................................................................................................................................................

Β. ΑΧΩΡΙΣΤΑ ΜΟΡΙΑ

Αχώριστα μόρια λέγονται οι λέξεις που δε στέκονται μόνες τους στο λόγο, αλλά χρησιμοποιούνται στην παραγωγή άλλων λέξεων. Χωρίζονται σε λόγια (προέρχονται από την αρχαία ελληνική γλώσσα) και λαϊκά (προέρχονται από τα νέα ελληνικά).

Μελετήστε τον πίνακα στη σελίδα 18!!!

ΑΣΚΗΣΗ:

Κυκλώστε τα αχώριστα μόρια στις πιο κάτω λέξεις :

αρχιμάγειρας, αμφίβιος, διασύρω, διχοτόμηση, δυσαρέσκεια, εισπνοή, εκλαμβάνω, εξαγωγή, ενυπάρχω, έμπειρος, εγγραφή, εφοπλιστής, επάρκεια, ημιτελής, περίπτερο, συνυπάρχω, συμπάσχω, υπονοώ, αδιάβαστος, ανυπόστατος, αναβρασμός, ξεπλένω.

Γ. ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

Τα βασικά μέρη μιας παραγράφου: η θεματική πρόταση, οι λεπτομέρειες και η πρόταση κατακλείδα!

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι ανάπτυξης μιας παραγράφου:

Ø με παρουσίαση στοιχείων-παραδειγμάτων

Ø με σύγκριση-αντίθεση

Ø με διαίρεση

Ø με αιτιολόγηση

Ø με ορισμό

Ø      με συνδυασμό διαφόρων τρόπων ανάπτυξης

Πρέπει να είμαστε σε θέση να αναγνωρίζουμε τον τρόπο ανάπτυξης μιας παραγράφου ή να αναπτύσσουμε ένα θέμα με βάση ένα συγκεκριμένο τρόπο ανάπτυξης.

Διαβάστε τα παραδείγματα στις σελίδες 20-22 του βιβλίου!!!

ΑΣΚΗΣΗ :

Με ποιο τρόπο αναπτύσσονται οι πιο κάτω παράγραφοι:

α. Τους αοιδούς τους διαδέχτηκαν οι ραψωδοί, οι οποίοι όμως είχαν αρκετές διαφορές από τους πρώτους. Οι ραψωδοί σε αντίθεση με τους αοιδούς δε δημιουργούσαν νέα δικά τους έργα, αλλά απομνημόνευαν και απάγγελναν τα παλιότερα έπη και κυρίως τα ομηρικά. Ακόμη δεν τραγουδούσαν τα έπη συνοδεύοντας το τραγούδι τους με τη μουσική υπόκρουση της φόρμιγγας (κιθάρας) όπως παλιότερα οι αοιδοί, αλλά τα απάγγελναν με ρυθμό. Ήταν οργανωμένοι σε συντεχνίες και αντίθετα από τους αοιδούς, που φαίνεται πως ζούσαν στην αυλή κάποιου βασιλιά, αυτοί ταξίδευαν από τόπο σε τόπο, για να απαγγείλουν τα έπη κάθε φορά που τους το ζητούσαν, συνήθως στις μεγάλες γιορτές των Ελλήνων, οπότε και διοργανώνονταν ραψωδικοί αγώνες.  …………………………………………………………………..

β. Παρότι τα δημοτικά τραγούδια παρουσιάζουν μεγάλο θεματικό πλούτο, μπορούμε ωστόσο να τα χωρίσουμε σε τρεις μεγάλες κατηγορίες. Στην πρώτη κατηγορία κατατάσσουμε τα τραγούδια που αναφέρονται στις διάφορες εκδηλώσεις της ζωής (της αγάπης, νυφιάτικα, νανουρίσματα, παιδικά, κάλαντα, αποκριάτικα και άλλα εορταστικά, τραγούδια της ξενιτιάς, μοιρολόγια, γνωμικά, τραγούδια της δουλειάς). Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν τα ιστορικά τραγούδια, δηλαδή αυτά που δημιουργήθηκαν εξαιτίας ενός ιστορικού γεγονότος ή αναφέρονται σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο, όπως είναι τα ακριτικά ή τα κλέφτικα. Στην Τρίτη κατηγορία τοποθετούμε τις παραλογές, ένα ιδιαίτερο είδος δημοτικού τραγουδιού, το οποίο διακρίνεται για τον αφηγηματικό του χαρακτήρα, τον επικό τόνο και τη δραματική έκβαση.

………………………………………………………………………………….

γ. Οι παρέες συνομηλίκων αποτελούν εξαιρετικά σημαντικούς φορείς κοινωνικοποίησης των νέων. Μέσα από τις παρέες το παιδί κάνει τις πρώτες του προσπάθειες να δημιουργήσει έναν κόσμο όπου δεν θα υπάρχει ο αυστηρός έλεγχος των «μεγάλων», η συμπεριφορά του οργανώνεται και αποκτά κοινωνικό χαρακτήρα, δοκιμάζει νέες εμπειρίες, κοινές με τους φίλους του και πιθανόν διαφορετικές από τα πρότυπα της οικογένειας και του σχολείου. Τα παιδιά διαμορφώνουν μια νέα αντίληψη του «εμείς», μέσα από το παιχνίδι και τη συναναστροφή, μαθαίνουν να ανταγωνίζονται και να συμβιβάζονται, να υπολογίζουν τους άλλους, να «παίζουν» σύμφωνα με τους κανόνες, να βιώνουν υποχρεώσεις και δικαιώματα, θέσεις και ρόλους, διαμορφώνοντας την προσωπικότητά τους.

……………………………………………………………………………….

 Θεωρία και ασκήσεις από τη συνάδελφο Φωτεινή Θεοδούλου (Κύπρος)

 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΝΑΝΝΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ (http://istografia.blogspot.gr)