ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΧΡΟΝΩΝ

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ  ΧΡΟΝΩΝ

Ας θυμηθούμε…

Οριστική ενεργητικής φωνής

Ενεστώτας:  θέμα+ κατάληξη π.χ. λύ -ω

Μέλλοντας : όπως ο Ενεστώτας αλλά με το χρονικό χαρακτήρα - σ- π.χ. λύ-σ-ω.

 Όμως:

•  στα ουρανικόληκτα τα κ,γ,χ,ττ/σσ+σ =ξ δηλ.διώκ-σ-ω=διώξω ,φυλάττω με θέμα φυλάκ-σ-ω=φυλάξω

• χειλικόληκτα π,β,φ,πτ +σ=ψ δηλ.τρέπ-σ-ω=τρέψω,βλάπτω με θέμα βλάβ-σ-ω=βλάψω

• οδοντικόληκτα τ,δ,θ,ζω+σ=σ δηλ.πείθ-σ-ω=πείσω,σχίζω με θέμα σχίδ-σ-ω=σχίσω.

Αόριστος

Όπως και ο Μέλλοντας σχηματίζεται με την προσθήκη του χρονικού χαρακτήρα –σ- στο θέμα: λύω =έλυσα ,πράττω =έπραξα ,γράφω =έγραψα σύμφωνα με τα παραπάνω.

Στον Παρατατικό και τον Αόριστο τα ρήματα παίρνουν μπροστά από το θέμα αύξηση:

Συλλαβική: ένα -ε - για τα ρήματα που αρχίζουν από σύμφωνο   π.χ. λύω =έλυον

Αύξηση

 Χρονική :στα ρήματα που αρχίζουν από φωνήεν έχουμε έκταση του βραχύχρονου φωνήεντος :

α =η  αγοράζω =ηγόραζον , ε = η ελπίζω =ήλπιζον ,ε =ει έχω =είχον,  

 ο =ω ,ορίζω =ώριζον ,ι =ι ,ικετεύω =ικέτευον ,υ =υ υβρίζω =ύβριζον ,

αυ =ηυ αυξάνω =ηύξανον ,ευ =ηυ  ,ευρίσκω =ηύρισκον,

αι =η αίρω =ηρον ,ει =η εικάζω = ήκαζον,  οι =ω οικω =ώκουν

Παρακείμενος –Υπερσυντέλικος

•     Χαρακτηριστικό αυτών των χρόνων είναι ο αναδιπλασιασμός :

•      επανάληψη του αρχικού συμφώνου του θέματος με ένα -ε- σε όσα ρήματα αρχίζουν από σύμφωνο π.χ. λύω =λέλυκα

Προσοχή!!!   Το χ =κ :χορεύω =κεχόρευκα

                      Το φ =π :φυτεύω =πεφύτευκα

                      Το θ =τ :θύω =τέθυκα

•      Συλλαβική αύξηση δηλ. ένα -ε- όταν το θέμα αρχίζει από τρία σύμφωνα π.χ. στρατεύω = εστράτευκα  ή δύο σύμφωνα (όχι όμως το α΄ άφωνο και το δεύτερο υγρό*) π.χ. σπουδάζω =εσπούδακα ή διπλό ζ, ξ ψ π.χ. ζηλω =εζήλωκα ή από ρ π.χ. ρίπτω  = έρριφα

*Αν το α΄ άφωνο και το δεύτερο ένρινο ή  υγρό, γράφω =γέγραφα

•     Χρονική αύξηση όταν το θέμα αρχίζει από φωνήεν, π.χ. αγοράζω =ηγόρακα.

Ο Υπερσυντέλικος ως ιστορικός χρόνος  παίρνει και συλλαβική αύξηση στην α΄περίπτωση αναδιπλασιασμού :λύω – λέλυκα –ελελύκειν .

•     Άλλο χαρακτηριστικό των χρόνων αυτών είναι το κ στην κατάληξη στα φωνηεντόληκτα ρήματα ,δηλ. ρήματα που το θέμα τους τελειώνει σε φωνήεν.

•     Όμως

οδοντικόληκτα  τ,δ,θ :κομίζω με θέμα κομίδ =κεκόμικα

χειλικόληκτα π,β,φ ,πτ: τρίβω =τέτριφα

ουρανικόληκτα κ,γ,χ,ττ/σσ:τάττω =τέταχα

Και  τώρα… διάβασμα !!!

                                                            Στογιάννη Ευαγγελία

                                                                    Φιλόλογος