4η
σκηνή
- Είσοδος της Θεονόης με τρόπο επιβλητικό που προκαλεί σεβασμό αλλά και φόβο. Απόμακρη , με επίγνωση της δύναμής της, μιλά με αλαζονικό τρόπο και προκαλεί πανικό στους ήρωες μας.
- Η πρώτη απόφαση της που είναι καταδικαστική για τους ήρωες δίνει ώθηση στην πλοκή του έργου: οι ήρωες δε μένουν αδρανείς αλλά στρέφονται σε έναν απελπισμένο αγώνα να την πάρουν με το μέρος τους.
- Ακολουθούν δύο εκτενείς ρήσεις-λόγοι με σκηνοθετικές ενδείξεις: η Ελένη ικέτισσα, ο Μενέλαος σε δραματική αξιοποίηση του τάφου του Πρωτέα.
- Ο λόγος της Ελένης ,ικετευτικός , στοχεύει με τα παρακάτω επιχειρήματα στο συναίσθημα και το ήθος της Θεονόης:
·
Επιμένει στις έννοιες δίκαιο-άδικο τονίζοντας
ότι οι θεοί δεν αγαπούν τους ανθρώπους που χρησιμοποιούν άδικα μέσα για να
πετύχουν το στόχο τους.
·
Της υπενθυμίζει ότι το χρέος του Πρωτέα να
παραδώσει σώα την Ελένη είναι τώρα δικό της χρέος. Αν είναι η ίδια ευσεβής και
υπηρετεί τη δικαιοσύνη θα εκπληρώσει το χρέος του έντιμου πατέρα και δε θα
υπακούσει στη βούληση του άδικου αδερφού.
·
Προσπαθεί να αγγίξει τις ευαισθησίες της
γνωρίζοντας ότι απευθύνεται σε γυναίκα : ικετεύει να μην της πάρει τον άνδρα,
να γλιτώσει την ίδια και τους δικούς της από τη δυστυχία με την αποκατάσταση
του ονόματός της.
- Η παρουσία του Μενέλαου είναι γεμάτη δυναμισμό: οργισμένος από την αδικία, εγκλωβισμένος στη μοίρα και στις αποφάσεις της Θεονόης, θυμώνει. Θέλει να ελέγχει ο ίδιος τη ζωή του και δείχνει αποφασισμένος να μη συμβιβαστεί :αγριεύει, γίνεται απειλητικός, εξωτερικεύει ψυχική ένταση, μεταμορφώνεται από δειλός σε άφοβο ήρωα.
- Ο λόγος του Μενέλαου ,διεκδικητικός , στοχεύει στη λογική και το ήθος της Θεονόης:
·
Το βασικό επιχείρημα ,ίδιο με αυτό της
Ελένης, είναι ότι η αποκάλυψη της αλήθειας καταργεί τη δικαιοσύνη. Αναπτύσσεται
όμως με επιθετικό και απειλητικό τρόπο έτσι ώστε να δημιουργήσει ενοχές στη
Θεονόη με κλιμακωτό τρόπο:
·
Αν δε δώσει σε έναν άνδρα τη γυναίκα που
του ανήκει θα υπηρετήσει το άδικο.
·
Τονίζει τη δέσμευση του Πρωτέα απέναντι
στους θεούς και φορτώνει με τύψεις τη Θεονόη αφού τα χρέη των γονέων που είναι
νεκροί βαραίνουν τα παιδιά.
·
Δεν παραλείπει το χρέος απέναντι στους
νεκρούς της Τροίας.
·
Αποκαλύπτει την απόφαση αν δεν τα καταφέρει
με το Θεοκλύμενο να σκοτωθεί πάνω στον τάφο αφού σκοτώσει τη γυναίκα του, πράξη
που θα μολύνει τον τάφο του πατέρα της.
- Η απόφαση της Θεονόης δείχνει ότι την ταρακούνησε περισσότερο η αμφισβήτηση του ήθους της και το χρέος απέναντι στο νεκρό πατέρα.
- Τραγικότητα των ηρώων: μετά την επανεύρεσή τους εξακολουθούν να είναι τραγικά πρόσωπα αφού δεν ορίζουν τη μοίρα τους και εξαρτώνται από τους θεούς αλλά και από τις αποφάσεις της Θεονόης.
- Συναισθήματα θεατών: απογοήτευση, φόβος, οίκτος, αγανάκτηση από την πρώτη απόφαση της μάντισσας, ανακούφιση όταν παίρνει το μέρος τους, νέα αγωνία για τους κινδύνους και τα εμπόδια από δω και πέρα.
Καλό
διάβασμα!
Στογιάννη Ευαγγελία, φιλόλογος
