ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΕΝΟΤΗΤΑ 7η - ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ : Είναι τα λεκτικά σύνολα που συμπληρώνουν την έννοια του ρήματος, δηλ. της δίνουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που την ξεχωρίζουν από άλλες πιθανές σημασίες της . Μπορεί να είναι μονολεκτικοί ή περιφραστικοί.

                                                               Η ΜΟΡΦΗ ΤΟΥΣ

Ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί χρησιμοποιούνται :

•   Τα επιρρήματα : θα σε δω απόψε

• Απλή αιτιατική ή σπανιότερα γενική ενός ουσιαστικού : το βράδυ θα βγούμε, θα έρθω του χρόνου, ώρες αγνάντευε το πέλαγος

• Τα προθετικά σύνολα : κατέρρευσε από απογοήτευση, με το να θυμώνεις δεν πετυχαίνεις τίποτα

• Συνδυασμός επιρρήματος με προθετικό σύνολο ή δύο επιρρημάτων μαζί : καυγαδίζαμε έξω από τον κινηματογράφο - περπατούσε αργά αργά

• Οι επιρρηματικές μετοχές : συγύριζε τραγουδώντας

• Τα επίθετα (ως επιρρηματικά κατηγορούμενα ): γύρισε κεφάτος

• Οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις : είχα διαβάσει τόσο καλά, ώστε δε με προβλημάτισε καμιά ερώτηση

• διπλή πτώση: στάθηκε άκρη άκρη . 

                                                        ΟΙ ΣΗΜΑΣΙΕΣ ΤΟΥΣ

Δηλώνουν κυρίως : 

1. Τόπο : Στο Ηράκλειο ο καιρός είναι υγρός

2. Χρόνο : έφυγε χθες

3. Τρόπο : με το να μιλάς ( ή : μιλώντας ) διαρκώς επιβαρύνεις τη θέση σου

4. Αιτία : δάκρυσε από συγκίνηση

5. Σκοπό : πήγε στο Παρίσι για σπουδές

6. Ποσό : κουράστηκα πολύ ― όσο προσπαθείς, τόσο βελτιώνεσαι

7. Αποτέλεσμα : ήταν τόσο στενοχωρημένη, που δεν έβλεπε μπροστά της
8. Αναφορά : μιλήσαμε για σένα

9. Όρο – προϋπόθεση : αν δεν έχεις δουλειά , πέρασε να τα πούμε

10. Εναντίωση – παραχώρηση : αν και καθυστέρησε , πρόλαβε την παράσταση, και  άρρωστος να είμαι , το ταξίδι δεν το χάνω

11. Βεβαίωση : βεβαιότατα , σωστά , ασφαλώς , σίγουρα θα πάμε

12. Άρνηση : μην το ξαναπείς, όχι , κάθε άλλο

13. Δισταγμό – πιθανότητα : πιθανόν, ίσως , ενδεχομένως να συμβεί αυτό

Επίσης μπορεί να δηλώνουν : παρομοίωση, συνοδεία, αφαίρεση, ποσό κατά προσέγγιση κλπ.
                                                     ΠΡΟΣΟΧΗ !

Επειδή τόσο οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί όσο και το αντικείμενο συμπληρώνουν την έννοια του ρήματος, είναι βασικό, για να μην τα μπερδεύουμε, να έχουμε ξεκαθαρίσει ότι με τους επιρρ. προσδιορισμούς απαντούμε σε ερωτήσεις που αποκαλύπτουν επιρρηματικές σχέσεις ( πού, πότε, με ποιον όρο, γιατί, για ποιο σκοπό κλπ. ) , ενώ με το αντικείμενο καλύπτουμε την απάντηση σε ερωτήματα του τύπου : ποιον, σε ποιον , τι, κλπ.

                                                        
                                                ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ


1. Να υπογραμμίσετε στα επόμενα παραδείγματα τους εμπρόθετους προσδιορισμούς και στη  συνέχεια να σημειώσετε αν είναι αντικείμενα ή επιρρηματικοί προσδιορισμοί (και τι δηλώνουν σ’ αυτή την περίπτωση ) :

α. Έφυγαν κρυφά από την πόλη →
β. Δώσε στο συμμαθητή σου το μολύβι του →
γ. Ζήτησε από όλο τον κόσμο βοήθεια →
δ. Από καθαρή τύχη γλιτώσαμε τα χειρότερα →
ε. Τους παρουσιάσαμε όλα τα αποδεικτικά στοιχεία →
στ. Σε ποιον δανείζεις τις εργασίες σου ; →

2. Μετασχηματίστε τις φράσεις που ακολουθούν βρίσκοντας και αλλάζοντας τους επιρρηματικούς προσδιορισμούς με τη μορφή που ζητείται στην παρένθεση, χωρίς ν’ αλλάξει η σημασία τους :

α. Η ξαδέλφη μου αρρώστησε στην εφηβεία της ( επιρρηματική πρόταση)
   .................................................................................................. 
β. Θα πάμε στο Θάνο μόλις βραδιάσει ( μετοχή)  ..........................................................
γ. Φρόντισε να είσαι συνεπής · σε διαφορετική περίπτωση, θα λάβω τα μέτρα μου

(επίρρημα ) ........................................................................................
 
δ. Επαναλαμβάνοντας τις ίδιες δικαιολογίες, επιβαρύνεις τη θέση σου (προθετικό σύνολο ) ......................................................................................................


3. Βρείτε το λάθος (όπου υπάρχει) , υπογραμμίστε και διορθώστε το :


α. Περάσαμε έκτακτα να σε δούμε, για να σού πούμε κάτι σοβαρό →
β. Στην εκδρομή μας είναι δεκτοί όλοι, ανεξαρτήτου ηλικίας →
γ. Θα φύγω άμεσα για να προλάβω το διευθυντή →
ε. Θέλω να σου μιλήσω ιδιαίτερα →
στ. Είναι φανερό ότι εμπιστεύεται ιδιαίτερα εσένα →
ζ. Σου υπενθυμίζω απλά τις υποχρεώσεις σου →
η. Με την επέμβασή του διέκοψε αδιάκριτα την κουβέντα μας →
θ. Έβριζε τους πάντες, αδιακρίτως φύλου και ηλικίας →
 
Διαβάστε και : Συντακτικό της Νέας Ελληνικής, Α, Β, Γ Γυμνασίου ΟΕΔΒ σελ. 99-118 

 
ΠΗΓΗ : ΣΕΡΔΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ http://4gym-irakl.ira.sch.gr/new/index.php/neoelliniki-glossa/53-neoelliniki-glossa-v-gymnasiou