ΙΛΙΑΔΑ : ΡΑΨΩΔΙΑ Ω 468 - 677 ΕΚΤΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑ (Λύτρα για τον Έκτορα)

 

Τόπος : η σκηνή του Αχιλλέα

Χρόνος : 41^η - 42^η μέρα της Ιλιάδας

Πρόσωπα : Πρίαμος, Αχιλλέας

Αφηγηματικές τεχνικές

• Στην ενότητα χρησιμοποιείται κυρίως αφήγηση σε γ’ πρόσωπο που συνδυάζεται με διάλογο που δίνει ζωντάνια και δραματικότητα στις σκηνές και αναδεικνύει την τραγικότητα των ηρώων.

• Οι εικόνες είναι θαυμάσιες, όπως η εικόνα της ικεσίας (στ. 477-479), της έκπληξης του Αχιλλέα και των συντρόφων του από την είσοδο του Πρίαμου (480-484), το κλάμα των δύο πρωταγωνιστών (στ. 510), τα δυο πιθάρια του Δία (527-528). 

• Υπάρχουν επίσης παρομοιώσεις, προσωποποιήσεις, μεταφορές και αντιθέσεις.

Ιδεολογικά στοιχεία - στοιχεία πολιτισμού

• Στους  στ. 477 - 479   ο Πρίαμος γίνεται ικέτης στον Αχιλλέα, αγκαλιάζοντας τα γόνατά του και φιλώντας τα χέρια του. Η σκηνή έχει έντονη τραγικότητα. Θυμόμαστε και την αντίστοιχη ικεσία του Χρύση στην Α Ραψωδία απέναντι στον Αγαμέμνονα και της Θέτιδας προς το Δία.

• Στ. 486 κ. εξ. : η υπενθύμιση της αγάπης του γιου προς τον πατέρα προκαλεί συγκίνηση. Ο γιος θεωρούνταν συνέχεια του πατέρα και μέσω αυτού εξασφαλιζόταν η υστεροφημία της γενιάς.

• Στ. 517-551 : στον παρηγορητικό λόγο του Αχιλλέα προς τον Πρίαμο βασικό ρόλο παίζει η καρτερία ως τρόπος αντίδρασης στα βάσανα, καθώς κι η άποψη ότι ο πόνος είναι κοινός για όλους τους ανθρώπους.

• Στ. 588-589 : εντύπωση προκαλεί η τρυφερότητα και η φροντίδα που δείχνει ο Αχιλλέας απέναντι στον νεκρό Έκτορα. Είναι φανερή η διάθεση του Ομήρου να αποκαταστήσει ηθικά τον κορυφαίο ήρωα των Αχαιών, μετά την ιδιαίτερα απάνθρωπη συμπεριφορά του.

• Στ. 601 κ. εξ. : το φαγητό, τυπικό στοιχείο φιλοξενίας, ενισχύει τους δεσμούς συμπάθειας μεταξύ Πρίαμου και Αχιλλέα και δηλώνει ότι οι άνθρωποι πρέπει να μάθουν να ζουν υπομένοντας τον πόνο τους.

• Στ. 630 κ. εξ. : ο αλληλοθαυμασμός των δύο ηρώων  προβάλλει το περιεχόμενο του ομηρικού ανθρωπισμού, ενώ παράλληλα καταδικάζει τον πόλεμο που χωρίζει τους ανθρώπους : ειρηνική διάθεση, αλληλοσεβασμός, ευγένεια κυριαρχούν σε όλες τις ενέργειες των έως πριν λίγο εχθρών.

Χαρακτηρισμός προσώπων (Ηθογράφηση)

Αχιλλέας  : στη σκηνή αυτή ο Αχιλλέας αποδεικνύει ότι είναι ο πρωταγωνιστής της Ιλιάδας : η καλοσύνη, η ανωτερότητα και η τρυφερότητά του κυριαρχούν σε όλες τις ενέργειές του. Συγκινείται και συμπάσχει με τον Πρίαμο, καταφέρνοντας να παραμερίσει το δικό του πόνο. Φανερώνει τη μεγάλη του μεγαλοψυχία παραχωρώντας στον Πρίαμο όσες μέρες χρειάζεται για να αποδώσει τις νεκρικές τιμές στο παιδί του. Τώρα που καταλάγιασε μέσα του η εκδικητική μανία απέδειξε ότι μπορεί να προβαίνει σε ηρωικές πράξεις όχι μόνο στη διάρκεια του πολέμου, αλλά και σε απλές εκδηλώσεις της ζωής.

Πρίαμος  : ο γέροντας πατέρας μπαίνει στη σκηνή του Αχιλλέα άφοβος και έτοιμος να υποστεί τα πάντα, προκειμένου να πάρει το νεκρό παιδί του. Είναι συντετριμμένος και απογοητευμένος, όμως με έξυπνο τρόπο συγκινεί τον Αχιλλέα , για να κερδίσει τη συμπάθειά του. Δε διστάζει να ταπεινωθεί μπροστά στον νεότερο Αχιλλέα, να τον παρακαλέσει για να πετύχει το σκοπό του. Σε όλη τη σκηνή γίνεται εμφανές το ηθικό μεγαλείο του Πρίαμου.

(Επιλογή σχολίων από το βοήθημα Βολονάκη)

Εικαστική αναπαράσταση από την Ελένη Μουτάφη :