α. Οικονομία και
κοινωνία της υπαίθρου :
Εποχή Μακεδονικής δυναστείας (867 - 1056) :
σταθερή αύξηση του πληθυσμού και βελτίωση της οικονομίας.
8ος - 9ος
αι. : → αριστοκρατία της γης (επαρχιακή)
→ αριστοκρατία των αξιωμάτων (αστική)
8ος - 11ος αι. : επέκταση των οικογενειακών επωνύμων
Επαρχιακή + Αστική αριστοκρατία = νέα αριστοκρατία οι δυνατοί (μέσω γάμων)
Δυνατοί : πολιτικοί, στρατιωτικοί και θρησκευτικοί άρχοντες, διαχειριστές κρατικής, αυτοκρατορικής, εκκλησιαστικής και μοναστικής περιουσίας.
Πένητες : οι αγροτικοί πληθυσμοί που διακρίνονται σε :
α) ελεύθεροι γαιοκτήμονες
β) ακτήμονες γεωργοί (χωρίς
δική τους γη, ενοικιάζουν γη άλλων)
γ) πάροικοι (δεμένοι με τη
γη ή εξαρτημένοι από τους κυρίους τους)
Η αγροτική κοινότητα αντιμετωπίζει προβλήματα από :
α) τους
μεγαλοκτηματίες → αρπάζουν τα κτήματα των μικρομεσαίων (νόμιμα ή και παράνομα)
β) το κράτος
→ φορολογικές πιέσεις
Μεγάλα κτήματα : δεν είναι ενιαία, αλλά διάσπαρτες εκτάσεις, τα χωρία ή προάστεια
Ευγενείς : έχουν εισοδήματα από κτήματα και μισθούς, ζουν πολυτελή ζωή, δεν επενδύουν για να βελτιώσουν την παραγωγή τους → η γεωργική παραγωγή παραμένει στάσιμη.
β. Οικονομία και
κοινωνία των πόλεων :
Η αστική
οικονομία : αναπτύσσεται με κέντρο τις πόλεις,
που γνωρίζουν μεγάλη ανάπτυξη.
- ανοικοδόμηση παλαιών πόλεων (π.χ. Πάτρα, Σπάρτη)
-
δημιουργία νέων πόλεων
-
Κάστρα :
αστικά κέντρα με ημιαγροτικό χαρακτήρα (αστυκώμαι ή αγροτοπόλεις)
o Εμποροπανηγύρεις :ετήσιες, σε μεγάλες πόλεις (π.χ. Έφεσος, Τραπεζούντα)
o
Συστήματα : επαγγελματικά σωματεία
(συντεχνίες) εμπόρων και βιοτεχνών
o Επαρχικόν βιβλίον : συλλογή νομικών διατάξεων → καθόριζε τη λειτουργία των συστημάτων στην Κων/λη από το 10ο αι.
o
Βιοτεχνίες : τροφίμων και ειδών
πολυτελείας (μετάξι, μπαχαρικά κτλ.)
o
Εμπόριο :
-
εμπορικές σχέσεις με : Βούλγαρους, Ρώσους, ιταλικές
πόλεις, Χαλιφάτο (Άραβες)
-
μακρινά ταξίδια εμπόρων για μπαχαρικά, βαφικές ύλες,
αρώματα
-
εκτελωνισμός προϊόντων στην Τραπεζούντα
Μεσαία τάξη : - τάξη επιχειρηματιών (εμποροβιοτέχνες, ναύκληροι, τραπεζίτες)
-
οργανωμένη σε συντεχνίες ή αδελφότητες
-
υποκινούσε λαϊκά κινήματα κατά των ευγενών
-
ασκούσε μεγάλη πολιτική και κοινωνική επιρροή
Δήμος : πολυάριθμες λαϊκές μάζες από φτωχούς και άνεργους
2. Η νομοθεσία της
Μακεδονικής Δυναστείας και η σύγκρουσή
της με τους
«δυνατούς»
α. Η νομοθετική
δραστηριότητα :
Μακεδονική
δυναστεία : το νομοθετικό της έργο είχε ως
στόχο :
α) την εύρυθμη λειτουργία της διοίκησης
β) τη λύση
επειγόντων κοινωνικών προβλημάτων
→
αναθεώρηση της νομοθεσίας των Ισαύρων
→
έκδοση νέων νόμων, προσαρμοσμένων στις
οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής
Η νομοθεσία :
1. Πρόχειρος Νόμος
: εύχρηστη συλλογή νόμων που αντικατέστησε την Εκλογή των Ισαύρων.
2.
Επαναγωγή :
καθόριζε τα αρμοδιότητες του αυτοκράτορα και του πατριάρχη
3. Βασιλικά : συλλογή
νόμων (60 βιβλία) επηρεασμένη από τους νόμους του Ιουστινιανού.
4. Επαρχικόν
Βιβλίον: νόμοι για τη λειτουργία των
συντεχνιών της Κων/πολης.
5.
Νεαρές : νέοι
νόμοι που απέβλεπαν στον περιορισμό της
μεγάλης γαιοκτησίας.
β. Νόμοι και αγώνας κατά των δυνατών :
⇒ Οι «δυνατοί» επεδίωκαν : - να ιδιοποιηθούν τη γη των φτωχών
-
να αποσπάσουν προνόμια
-
να κατακτήσουν την πολιτική εξουσία
⇒ Το βυζαντινό κράτος : αντέδρασε σ’ αυτές τις επιδιώξεις, γιατί χρειαζόταν τους ελεύθερους αγρότες :
α) στην
άμυνα : υπηρετούσαν στους θεματικούς στρατούς και
β) στην
οικονομία : πλήρωναν φόρους
Οι Μακεδόνες αυτοκράτορες προσπάθησαν με τις Νεαρές τους να προστατέψουν τους ελεύθερους αγρότες από τους δυνατούς και πέτυχαν τα ακόλουθα :
1. την προτίμηση των γειτόνων ή συγγενών για αγορά κοινοτικής γης
2. την απόδοση
των χωραφιών που είχαν αρπάξει οι δυνατοί στους φτωχούς ιδιοκτήτες τους.
3.
την απαγόρευση
πώλησης ή αγοράς στρατιωτικών κτημάτων (στρατιωτόπια).
4.
τον περιορισμό
της αύξησης της εκκλησιαστικής περιουσίας.
5. το «Αλληλέγγυον»
(1002) : νόμος που επέβαλε στους δυνατούς να πληρώνουν τους φόρους των φτωχών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου