ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ : ζ 139 - 259

ΕΝΟΤΗΤΑ 11η

στίχ. 150-159: άμεσος μονόλογος του Οδυσσέα. Προβληματίζεται για τη χώρα όπου βρίσκεται.

στίχ. 164-169: παρομοίωση. Ο Οδυσσέας παρομοιάζεται με ένα λιοντάρι που περιπλανιέται στα βουνά επειδή το αναγκάζει η πείνα. Έτσι και ο Οδυσσέας, αν και γυμνός, βγαίνει να συναντήσει τα κορίτσια γιατί τον πιέζει η ανάγκη.

στίχ. 170-175: Η θαρραλέα στάση της Ναυσικάς δείχνει την αριστοκρατική της καταγωγή. Υπάρχουν εδώ δυο βασικές αντιθέσεις: α) ανάμεσα στον εξαθλιωμένο Οδυσσέα και την πανέμορφη Ναυσικά και β) ανάμεσα στην ψύχραιμη βασιλοπούλα και τις τρομαγμένες υπηρέτριες.

στίχ. 176-180: στον αφηγημένο αυτό μονόλογο βλέπουμε τον Οδυσσέα να βρίσκεται σε δίλημμα: να προσπέσει στην κόρη και να την παρακαλέσει σύμφωνα με το τυπικό της ικεσίας ή να κρατήσει μια απόσταση και να την παρακαλέσει με γλυκά λόγια;

Το τυπικό της ικεσίας: Η ικεσία ήταν θεσμός της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας προστατευόμενος από τον Ικέσιο Δία, όπως η φιλοξενία από τον Ξένιο Δία. Είχε καθιερωθεί για την ικεσία, όπως και για τη φιλοξενία, μια ορισμένη εθιμοτυπία: ο ικέτης γονάτιζε μπροστά στον ικετευόμενο, με το ένα χέρι αγκάλιαζε τα γόνατά του, ενώ με το άλλο άγγιζε το πιγούνι ή το γένι του. Με την αυτοταπεινωτική στάση του ο ικέτης αποδεχόταν την κατωτερότητά του απέναντι στον ικετευόμενο και έδειχνε ότι δεν αποτελεί απειλή. Αν υπήρχε δυνατότητα, ο ικέτης κατέφευγε στο βωμό, που υπήρχε στις αυλές των σπιτιών, ή στην εστία, που υπήρχε στο εσωτερικό του σπιτιού. Εξασφάλιζε έτσι άσυλο ο ικέτης, ως πρόσωπο ιερό, και γινόταν δεκτός ως φιλοξενούμενος.

Η ικεσία όπως και η φιλοξενία εξυπηρετούσαν κοινωνικές ανάγκες, ενώ η σύνδεσή τους με τη θρησκεία τις καθιέρωσε. Ο Δίας δηλαδή, προστάτευε όλους όσους είχαν ανάγκη.

Δομή του λόγου του Οδυσσέα (στίχ. 185-227):

α) Προβαίνει σε ικεσία και εγκώμιο της κόρης, συνδυασμένο με διακριτική προβολή του δικού του προτύπου.

β) Κάνει αναφορά στην τελευταία του ταλαιπωρία και στους τωρινούς φόβους του.

γ) Υποβάλει το αίτημά του που συνοδεύεται από μεγάλες και προσεγμένες ευχές.

Δομή του λόγου της Ναυσικάς (στίχ. 229-241):

α) Συνοψίζει την εντύπωση που της προκάλεσε ο λόγος του Οδυσσέα και ανταποδίδει τον έπαινο.

β) Τον παρηγορεί ανάγοντας στο Δία τη μοίρα του καθενός και πρέπει να υπομείνει τη δική του.

γ) Ικανοποιεί τα μικρά αιτήματά του.

δ) Του δίνει πρόσθετες πληροφορίες για το όνομα των κατοίκων, για τη δική της ταυτότητα, για τον πατέρα της.

Άρα, ο λόγος της είναι καίριος και αντίστοιχος προς το λόγο του Οδυσσέα: έπαινος-παρηγορία-εξασφάλιση-πληροφορίες.

Λόγος της Ναυσικάς προς τις υπηρέτριες (στίχ. 243-259)

α) Τους κάνει φιλική επίπληξη σε συνδυασμό με την προβολή της υπερηφάνειας της ως  Φαιακοπούλας και της εμπιστοσύνης της στους θεούς.

β) Έχει ελεητική διάθεση προς τον ικέτη που τον θεωρεί διόσταλτο και ολιγαρκή.

γ) Δίνει εντολή για προσφορά πρόχειρης φιλοξενίας στον ξένο.

- Από τη συνάντησή τους κερδίζουν και οι δύο: η Ναυσικά τού προσφέρει τη σωτηρία και την επανένταξη στον κόσμο των πολιτισμένων, ο Οδυσσέας τής προσφέρει την ενηλικίωση, την ένταξη στον κόσμο των ενηλίκων.

Χαρακτηρισμός Ναυσικάς: έχει θάρρος, είναι όμορφη, έχει αριστοκρατική αγωγή, χάρη και ευγένεια, σύνεση και γνώση, φιλόξενη διάθεση και ευσέβεια.

Η θέση της γυναίκας στην Ομηρική εποχή: η γυναίκα την ομηρική εποχή ήταν σε πολύ καλύτερη μοίρα απ’ ό,τι την κλασική εποχή.

Βλέπουμε τη Ναυσικά και τις υπηρέτριες να πηγαίνουν μόνες τους στο ποτάμι χωρίς αντρική συνοδεία.

Βλέπουμε τη Ναυσικά να μη διστάζει να μιλήσει σ’ έναν ξένο άντρα και μάλιστα γυμνό!

Επίσης, η Ναυσικά συμβουλεύει τον Οδυσσέα να προσπέσει στη μητέρα της την Αρήτη για βοήθεια όταν φτάσει στο παλάτι. Άρα, βλέπουμε πόσο σημαντική θέση είχε η γυναίκα εκείνη την εποχή ώστε όχι μόνο υποδέχεται ξένους στην εστία (κάτι αδιανόητο στην κλασική εποχή) αλλά αποφασίζει και η ίδια για την προσφορά ή όχι βοήθειας.

Ακόμα βλέπουμε και στην περίπτωση της Πηνελόπης και στην περίπτωση της Ναυσικάς να τους προσφέρεται προίκα και δώρα από τους υποψήφιους γαμπρούς  και όχι να δίνουν οι ίδιες.

Παρακολουθούμε τον Οδυσσέα από το ειδυλλιακό νησί μιας θεάς (Ωγυγία) να εισέρχεται βασανισμένος στο ειρηνικό νησί μιας βασιλοπούλας (Σχερία), απ’ όπου θα μπορέσει να φτάσει στο ανάστατο νησί της Πηνελόπης (Ιθάκη) για να αποκαταστήσει τα πράγματα. Τα τρία αυτά νησιά αποτελούν το χώρο δράσης και παρουσίας του Οδυσσέα. 

ΠΗΓΗ :http://filolologikamathhmata.blogspot.gr

Ομήρου Οδύσσεια ζ 139- 259 from varalig