Στα πρώτα χρόνια της δικτατορίας είχε επιλέξει τη σιωπή και την άρνηση να δημοσιεύει δουλειά του στην Ελλάδα. Δύο χρόνια πριν το θάνατό του, στις 28 Μαρτίου 1969, αποφασίζει να μιλήσει για πρώτη φορά δημόσια. Η δήλωσή του κατά της χούντας στο BBC έκανε μεγάλη αίσθηση και ο Σεφέρης παύτηκε από πρέσβης επί τιμή, ενώ του απαγορεύτηκε και να κάνει χρήση του διπλωματικού του διαβατηρίου.
Δήλωση
«Πάει καιρὸς που πήρα την απόφαση να κρατηθώ έξω από τα πολιτικὰ του τόπου. Προσπάθησα άλλοτε να το εξηγήσω. Αυτὸ δε σημαίνει διόλου πως μου είναι αδιάφορη η πολιτικὴ ζωή μας. Έτσι, από τα χρόνια εκείνα, ως τώρα τελευταία, έπαψα κατὰ κανόνα να αγγίζω τέτοια θέματα· εξάλλου τα όσα δημοσίεψα ως τις αχὲς του 1967 και η κατοπινὴ στάση μου - δεν έχω δημοσιέψει τίποτα στην Έλλάδα από τότε που φιμώθηκε η ελευθερία - έδειχναν, μου φαίνεται, αρκετὰ καθαρὰ τη σκέψη μου.
Μολαταύτα, μήνες τώρα, αισθάνομαι μέσα μου και γύρω μου, ολοένα πιο επιτακτικά, το χρέος να πω ένα λόγο για τη σημερινὴ κατάστασή μας. Με όλη τη δυνατὴ συντομία, να τι θα έλεγα:
Κλείνουν δυὸ χρόνια που μας έχει επιβληθεί ένα καθεστὼς ολωσδιόλου αντίθετο με τα ιδεώδη για τα οποία πολέμησε ο κόσμος μας και τόσο περίλαμπρα ο λαός μας στον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο. Είναι μία κατάσταση υποχρεωτικής νάρκης, όπου όσες πνευματικὲς αξίες κατορθώσαμε νὰ κρατήσουμε ζωντανές, με πόνους και με κόπους, πάνε κι αυτὲς να καταποντιστούν μέσα στα ελώδη στεκούμενα νερά. Δε θα μου ήταν δύσκολο να καταλάβω πως τέτοιες ζημιὲς δε λογαριάζουν πάρα πολὺ για ορισμένους ανθρώπους.
Δυστυχώς δὲν πρόκειται μόνον γι᾿ αυτὸ τον κίνδυνο. 'Ολοι πια το διδάχτηκαν και το ξέρουν πως στις δικτατορικὲς καταστάσεις η αρχὴ μπορεί να μοιάζει εύκολη, όμως η τραγωδία περιμένει αναπότρεπτη στο τέλος. Το δράμα αυτού του τέλους μας βασανίζει, συνειδητὰ ή ασυνείδητα, όπως στους παμπάλαιους χοροὺς του Αισχύλου. Όσο μένει η ανωμαλία, τόσο προχωρεί το κακό.
Είμαι ένας ἄνθρωπος χωρὶς κανένα απολύτως πολιτικὸ δεσμὸ και, μπορώ να το πω, μιλώ χωρὶς φόβο και χωρὶς πάθος. Βλέπω μπροστά μου τον γκρεμὸ όπου μας οδηγεί η καταπίεση που κάλυψε τον τόπο. Αυτὴ η ανωμαλία πρέπει να σταματήσει. Είναι εθνικὴ επιταγή.
Τώρα ξαναγυρίζω στη σιωπή μου. Παρακαλώ το Θεὸ να μη με φέρει
άλλη φορὰ σε παρόμοια ανάγκη να ξαναμιλήσω».
Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μια μέρα
που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Όχι
να πούνε. Φανερώνεται αμέσως όποιος τό ‘χει
έτοιμο μέσα του το Ναι, και λέγοντάς το πέρα
που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Όχι
να πούνε. Φανερώνεται αμέσως όποιος τό ‘χει
έτοιμο μέσα του το Ναι, και λέγοντάς το πέρα
πηγαίνει στην τιμή και στην πεποίθησί του.
Ο αρνηθείς δεν μετανοιώνει. Aν ρωτιούνταν πάλι,
όχι θα ξαναέλεγε. Κι όμως τον καταβάλλει
εκείνο τ’ όχι — το σωστό — εις όλην την ζωή του.
Ο αρνηθείς δεν μετανοιώνει. Aν ρωτιούνταν πάλι,
όχι θα ξαναέλεγε. Κι όμως τον καταβάλλει
εκείνο τ’ όχι — το σωστό — εις όλην την ζωή του.
Κ.Π.Καβάφης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου