ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ ΕΛΕΝΗ :ΘΕΩΡΗΣΗ Α΄ΕΠΕΙΣΟΔΙΟΥ

          1^η σκηνή

• Το Επεισόδιο ανήκει στα επικά-διαλογικά μέρη της τραγωδίας.

•  Ο μονόλογος του Μενέλαου είναι σαν ένας δεύτερος Πρόλογος: πληροφορίες για την ταυτότητά του, το παρελθόν και το παρόν του μπροστά σε άδειο θέατρο.

•  Ως δεύτερος Πρόλογος εξυπηρετεί τη δραματική οικονομία καθώς  δεν πρέπει να μάθει κανείς ακόμη για την παρουσία του στην Αίγυπτο.

•  Η προσωπικότητά του σε δύο επίπεδα: πριν  ο Μενέλαος βασιλιάς, στρατηγός, αρχηγός εκστρατείας και νικητής, τώρα ναυαγός, ρακένδυτος, ζητιάνος τροφής .

• Τραγικός ήρωας :μεταστροφή της τύχης που τον οδηγεί από την ευτυχία στη δυστυχία , ένα αδιέξοδο το οποίο δεν αντιμετωπίζει με την αξιοπρέπεια του Τεύκρου.

•  Η ρακοφορία του Μενέλαου μας φέρνει μπροστά στο φαίνεσθαι και στο είναι: χωρίς τα πολυτελή ρούχα που είναι τα εξωτερικά γνωρίσματα της κοινωνικής του θέσης,  έχει πρόβλημα ταυτότητας.

•  Κωμικά στοιχεία: κουρελιάρης, κλαψουρίζει για τις παλιές δόξες και τα λαμπρά ρούχα που έχασε, περηφανεύεται για τη νίκη στη Τροία και ζει με την πλάνη ότι έχει μαζί του την Ελένη, ενώ δεν θεωρεί δυστυχία την «απιστία» της Ελένης ή τον καταστροφικό πόλεμο που έζησε αλλά ότι έχασε από το ναυάγιο.

•  Η τραγικότητά του ενισχύεται από τα παραπάνω.

2^η σκηνή

•  Η παρουσία της γερόντισσας υπηρετεί τη θεατρική οικονομία: αν ο φρουρός ήταν στρατιώτης πιθανόν να υπήρχε βίαιη σύγκρουση, δε θα έπαιρνε πληροφορίες και η εξέλιξη θα ήταν απρόβλεπτη.

•  Η επιλογή αυτή δίνει την ευκαιρία να αποκαλυφθεί το ήθος του Μενέλαου: ευγένεια και σεβασμός απέναντι σε πιο αδύναμους.

•  Ταυτόχρονα η αδυναμία του μπροστά στη γερόντισσα που τον διώχνει και τον σπρώχνει,  ενώ αυτός κλαψουρίζει για να κερδίσει τη συμπάθεια,  υπογραμμίζουν και πάλι τα κωμικά στοιχεία που συνυπάρχουν με τα τραγικά.

•  Ο Μενέλαος αντιμέτωπος με το είναι και φαίνεσθαι της προσωπικότητάς του: συνειδητοποιεί ότι εξαιτίας της εξωτερικής του εμφάνισης έχει χάσει το κύρος του, είναι ό,τι βλέπουν οι άλλοι.

•  Οι αποκαλύψεις της γερόντισσας , που προωθούν το μύθο, μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το είδωλο δημιουργεί τραγικωμικές καταστάσεις.

3^η σκηνή

•  Κωμικός και αφελής ο Μενέλαος καθώς απλουστεύει το πρόβλημα και τελικά το καταργεί αφού δεν μπορεί να το λύσει, προσηλωμένος στις βιοτικές του ανάγκες.

•  Κωμικά και αντιηρωικά στοιχεία όταν καταστρώνει σχέδιο διαφυγής από τον Θεοκλύμενο.

• Ο Μενέλαος απαξιώνεται( ο Ευριπίδης καυτηριάζει αυτή τη στάση) :δείχνει μειωμένη πνευματικότητα καθώς ακυρώνει το πρόβλημα παρασυρμένος από τη δύναμη της ανάγκης , αλλά έχει και ελαφρυντικά: είναι αδύνατο αυτή τη στιγμή να υποπτευθεί την ύπαρξη ενός ειδώλου αλλά και ως άνθρωπος πρέπει να λύσει το πρόβλημα της επιβίωσης.

                                                     Επιμέλεια  

                                       Στογιάννη Ευαγγελία,    φιλόλογος