Ευριπίδου Ελένη: Γενική Θεώρηση στον Πρόλογο

 1^η σκηνή

•  Ο Πρόλογος, που ανήκει στα κατά ποσόν μέρη της τραγωδίας, είναι απαραίτητος γιατί ενημερώνει το θεατή για τον τόπο , τα πρόσωπα, την προϊστορία της δράσης, το βασικό νήμα της υπόθεσης.

•  Η Ελένη: αντίθετα με την εικόνα που της έχει προσδώσει η παράδοση εδώ παρουσιάζεται τίμια ,πιστή σύζυγος, περήφανη,  με ήθος. Παγιδευμένη στα παιχνίδια των θεών η μοίρα της ελέγχεται από δυνάμεις ανεξάρτητες από τη θέλησή της. Γνωρίζει ότι στα μάτια όλων είναι μισητή κι αυτό της δημιουργεί ενοχές και την ανάγκη συνεχώς να απολογείται, αν και αθώα. Τα συναισθήματα της: απόγνωση γιατί διασύρεται άδικα, θλίψη και οδύνη γιατί ο άνδρας της και τόσοι αθώοι πολεμούν άδικα και σκοτώνονται για μια «κούφια ιδέα», για ένα είδωλο. Τα παραπάνω μαζί με την πίεση που υφίσταται από τον Θεοκλύμενο την οδηγούν σε παραίτηση από τη ζωή. Ωστόσο υπάρχει ελπίδα να αποκατασταθεί η ελπίδα κι αυτό φαίνεται τελικά να κυριαρχεί.

•  Τραγικότητα: η ηρωίδα μας είναι τραγικό πρόσωπο γιατί η μοίρα της καθορίζεται από ανεξέλεγκτες δυνάμεις, η ζωή της δεν της ανήκει, είναι πιόνι στα χέρια των ισχυρών ενώ δεν μπορεί να προσδιορίσει το μέλλον της γιατί δεν κινεί η ίδια τα νήματα της ύπαρξης της.

•  Το είναι και το φαίνεσθαι: καθοριστικό στοιχείο στην πλοκή και εξέλιξη του έργου είναι η αντίθεση μεταξύ του «είναι» δηλ. της πραγματικής Ελένης που βρίσκεται στην Αίγυπτο και του «φαίνεσθαι» δηλ. του ειδώλου, της ψεύτικης Ελένης που πήγε στην Τροία. Ήδη λοιπόν από τον Πρόλογο διαπιστώνουμε ότι οι ήρωες  βιώνουν τις συνέπειες αυτής της πλάνης αφού ξεγελασμένοι και παρασυρμένοι από αυτό που βλέπουν, δεν αντιλαμβάνονται την αλήθεια. Το μήνυμα που προκύπτει: συχνά οι άνθρωποι μένουν στην επιφάνεια των πραγμάτων , δεν αναζητούν την ουσία, το βάθος , και τελικά χάνουν την αλήθεια.

•  Συναισθήματα θεατών: συμπάσχουν   με την ηρωίδα που υποφέρει, νιώθουν έλεος αλλά και φόβο καθώς διαπιστώνουν ότι ξαφνικά ο άνθρωπος μπορεί να βρεθεί μπροστά σε ανάλογες καταστάσεις όπου διαταράσσεται η ισορροπία μεταξύ  καλού και  κακού, ή δίκαιου και  άδικου ή ότι οι άνθρωποι βρίσκονται ανίσχυροι μπροστά σε καταστάσεις που δεν ελέγχουν.

2^η σκηνή

• Τον αφηγηματικό μονόλογο διαδέχεται ένας διάλογος. Η εμφάνιση του Τεύκρου : απαραίτητη γιατί από αυτόν μαθαίνουμε τα σχετικά με την Τροία και τον πόλεμο, για τον Μενέλαο, την οικογένεια της Ελένης αλλά και τα συναισθήματα όλων των Ελλήνων για την Ελένη όπως εκφράζονται από τις αντιδράσεις του ίδιου.

•  Κοινά σημεία μεταξύ Ελένης και Τεύκρου: και οι δύο εξόριστοι από την πατρίδα και ταπεινωμένοι χωρίς να ευθύνονται οι ίδιοι.

• Τραγική ειρωνεία σε πολλά σημεία ως αποτέλεσμα της αντίθεσης μεταξύ γνώσης και άγνοιας αφού οι περισσότεροι, όπως ο Τεύκρος, αγνοούν την αλήθεια που γνωρίζει η Ελένη και οι θεατές και τα λόγια τους δεν έχουν το ίδιο νόημα για όλους.

•  Το αντιπολεμικό μήνυμα του έργου: ο Τεύκρος είναι ήρωας του τρωικού πολέμου και νικητής που όμως υποφέρει ακόμη αναζητώντας μια νέα πατρίδα. Στην ουσία οι ήρωες του πολέμου παρουσιάζονται ως αντιήρωες. Ο πόλεμος είναι λοιπόν καταστροφικός για όλους τους ανθρώπους, όχι μόνο για τους ηττημένους.

                                  Καλό διάβασμα !!!

                              Στογιάννη Ευαγγελία, φιλόλογος