ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ...

                                           

                                            Οι λέξεις και οι Ποιητές

(Ο ενδιάμεσος χρόνος, Λευκωσία 1999)

Λένε πώς οι ποιητές ξεμοναχιάζουνε τις λέξεις
σ' απόμερα σοκάκια της ψυχής
Τις κάνουν να κλαίνε, να γελάνε, να πονούν
Λένε πώς οι ποιητές ξομολογούν τις λέξεις
κρατώντας τα κλειδιά των μυστικών
στις μέσα τσέπες των λυγμών τους
Λένε πώς οι ποιητές μαγεύουνε τις λέξεις
και γίνονται αγάλματα καταμεσής του χρόνου
Λένε πώς οι ποιητές πεθαίνουν με τις λέξεις
που δεν προλάβανε να πουν να ζήσουν να γευτούνε.

Σόνια Κούμουρου

ΤΑ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΧΙΡΟΣΙΜΑ-ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

                                 

                                     

                                                          Φύλλο εργασίας

1.α.Ποιο είναι το θέμα του αποσπάσματος που έχετε μπροστά σας;

β. Ποιες συνέπειες, σωματικές ή ψυχικές ,από την έκρηξη της ατομικής βόμβας παρουσιάζονται στο απόσπασμα; (μον.6)

2. α. Στο απόσπασμα κυρίαρχο εκφραστικό μέσο αποτελούν οι εικόνες. Να επιλέξετε δύο και να  σχολιάσετε τη λειτουργία τους.

β. Να σχολιάσετε το μονόλογο της Γιούκα σε δύο σημεία ως αφηγηματικό τρόπο.(μον.4)

Παραγωγή γραπτού λόγου

Να σχολιάσετε τον τίτλο του αποσπάσματος που αποτελεί και τίτλο του βιβλίου: ποια σημασία έχουν τα λουλούδια που η Οχάτσου αφήνει κάθε μέρα για τη μητέρα της;

                                            Εναλλακτικά

Με αφορμή δύο σημεία από το κείμενο: « Χάρη σε σας κατάλαβα… να το διαλαλήσω ολόγυρά μου» και «ω μαμά… κοιμάσαι πραγματικά εν ειρήνη;» γράφετε στη σχολική εφημερίδα ένα κείμενο δια μαρτυρίας για το πόλεμο και τα πυρηνικά όπλα. (έως 250 λέξεις) (μον. 10)

                                 Στογιάννη Ευαγγελία

                                        Φιλόλογος

ΓΙΑ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ...

Με την πρώτη σταγόνα της βροχής σκοτώθηκε το καλοκαίρι
Μουσκέψανε τα λόγια που είχανε γεννήσει αστροφεγγιές
Όλα τα λόγια που είχανε μοναδικό τους προορισμόν Εσένα!

Πριν απ' τα μάτια μου ήσουν φως
Πριν απ' τον Έρωτα έρωτας
Κι όταν σε πήρε το φιλί
Γυναίκα

Κατά πού θ' απλώσουμε τα χέρια μας
τώρα που δε μας λογαριάζει πια ο καιρός
Κατά πού θ' αφήσουμε τα μάτια μας
τώρα που οι μακρυνές γραμμές ναυάγησαν στα σύννεφα

Κι είμαστε μόνοι ολομόναχοι
τριγυρισμένοι απ' τις νεκρές εικόνες σου.

Πριν απ' τα μάτια μου ήσουν φως
Πριν απ' τον Έρωτα έρωτας
Κι όταν σε πήρε το φιλί
Γυναίκα 

Οδυσσέας Ελύτης 

ΓΛΩΣΣΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ-ΕΝΟΤΗΤΑ 5-ΕΙΡΗΝΗ-ΠΟΛΕΜΟΣ

                                    

                                  Φύλλο εργασίας

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

Στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου πολέμου, η 12χρονη Eβραία Άννα Φρανκ έγραφε τις σκέψεις της στο ημερολόγιό της, ενώ κρυβόταν από τους Γερμανούς κατακτητές.

Τετάρτη 3 Μαρτίου 1944

Είναι μια φοβερή εποχή. Γύρω λυσσομανάει ο πόλεμος και κανένας δε γνωρίζει αν θα είναι ζωντανός την άλλη μέρα. Θυμάμαι που ζούσαμε όλοι μαζί στην πόλη και περιμέναμε από στιγμή σε στιγμή να την αδειάσουν ή να φύγουμε. Οι μέρες μας ήταν γεμάτες κανονιές και πυροβολισμούς και τις νύχτες μυστηριώδεις ήχοι έρχονταν από τα βάθη. Αυτό συνεχίστηκε έτσι καμιά βδομάδα, ώσπου ένα βράδυ μάς σκέπασε μια νύχτα που κρατάει ακόμη και σήμερα. Θυμάμαι σαν τώρα εκείνη τη στιγμή. Πρέπει να ήταν αργά το βράδυ, όταν ακούστηκαν ξαφνικά τρομερές εκρήξεις. Το βάλαμε στα πόδια όσο πιο γρήγορα μπορούσαμε. Παντού γύρω μας έτρεχαν άνθρωποι που φώναζαν. Τα σπίτια καίγονταν, έτσι ώστε όλα τα πράγματα φαίνονταν πυρωμένα και κόκκινα. Δεν είναι δυνατό να πω πόση ώρα έτρεχα έτσι, πάντα με την εικόνα των σπιτιών που καίγονταν, των προσώπων που ούρλιαζαν παραμορφωμένα μπρος στα μάτια μου.                                                                                                                                   Συνέχεια αναρωτιόμαστε απελπισμένα: «Γιατί πρέπει να γίνεται ο πόλεμος; Γιατί οι άνθρωποι δεν μπορούν να ζήσουν ειρηνικά; Γιατί όλη αυτή η καταστροφή;». Στο ερώτημα αυτό δεν είναι εύκολο να βρούμε απάντηση. Αλήθεια, γιατί φτιάχνουν ολοένα μεγαλύτερα αεροπλάνα με όλο και πιο βαριές βόμβες, ενώ την ίδια στιγμή χτίζουν τα κατεστραμμένα σπίτια; Γιατί σπαταλούν δισεκατομμύρια κάθε μέρα για τον πόλεμο, ενώ φαίνεται ότι δεν υπάρχει ούτε μια δεκάρα διαθέσιμη για τα φάρμακα, τους φτωχούς και τους καλλιτέχνες; Γιατί υπάρχουν άνθρωποι που πεινούν, ενώ σε άλλα μέρη της γης έχουν τόσα τρόφιμα που τα αφήνουν να σαπίζουν; Μήπως οι άνθρωποι είναι τρελοί;

Δεν μπορώ να πιστέψω ότι υπεύθυνοι για τον πόλεμο είναι μόνο οι ισχυροί, οι πλούσιοι και οι πολιτικοί. Όχι, και οι απλοί άνθρωποι μπορεί να θέλουν τον πόλεμο, αλλιώς οι λαοί θα είχαν επαναστατήσει προ πολλού. Είναι το ένστικτο της καταστροφής που οδηγεί τους ανθρώπους στον πόλεμο, κι αν όλο το ανθρώπινο γένος, χωρίς εξαίρεση, δεν αλλάξει, οι πόλεμοι δεν πρόκειται να σταματήσουν. Οι πολιτισμοί θα καταστρέφονται, ό,τι ωραίο χτίζεται θα γκρεμίζεται και η ανθρωπότητα θα αρχίζει ξανά και ξανά από την αρχή.

Έχω νιώσει πολλές φορές παγιδευμένη αλλά ποτέ απελπισμένη. Στο ημερολόγιό μου μιλάω για τις στερήσεις σαν να πρόκειται για κάτι διασκεδαστικό. Έχω πάρει την απόφαση να ζήσω μια ενδιαφέρουσα ζωή, διαφορετική από τη ζωή του απλού κοριτσιού και, αργότερα, από τη ζωή της απλής νοικοκυράς. Είμαι νέα και δυνατή. Είναι ανάγκη να επιβιώσω και αρνούμαι να κλαίω όλη την ώρα. Κάθε μέρα ωριμάζω εσωτερικά και αισθάνομαι την ειρήνη να πλησιάζει.

Β.ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να καταγράψετε τις σκέψεις και τα συναισθήματα της Άννας στο παραπάνω ημερολογιακό απόσπασμα. (περίπου 120 λέξεις)(μον.6)

2.α. Να εντοπίσετε στο κείμενο δύο δευτερεύουσες αιτιολογικές προτάσεις. Γιατί οι δύο υπογραμμισμένες προτάσεις δεν είναι τελικές ενώ εισάγονται με το να; Γράψτε μία δική σας τελική πρόταση.

β. Να βρείτε δύο ομόηχες λέξεις και δύο τονικά παρώνυμα μέσα από το κείμενο.(μον.4)

3.     Παραγωγή γραπτού λόγου

Ακούτε στις ειδήσεις καθημερινά για τον πόλεμο στη Συρία, και τους πρόσφυγες και αποφασίζετε να γράψετε μία επιστολή στους «μεγάλους» για να διαμαρτυρηθείτε για την κατάσταση που βιώνουν τα παιδιά- πρόσφυγες.

                                                      εναλλακτικά

Επισκέπτεστε μία δομή στην οποία φιλοξενούνται πρόσφυγες και γράφετε στο ημερολόγιό σας τις σκέψεις και τα συναισθήματα που σας δημιούργησε η εμπειρία αυτή. (έως 300 λέξεις).

"ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ" - ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΕΝΟΤΗΤΑ 5η

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Γραφείον ευρέσεως εργασίας

        

Την άλλη μέρα ξύπνησε πρωί, ελαφρύς σαν πούπουλο. Πλύθηκε, ντύθηκε, άρπαξε μια φέτα βουτυρωμένο ψωμί και χύθηκε στους δρόμους. Περπάτησε με το κεφάλι ψηλά, χαμογέλασε στο φούρναρη που τον καλημέρισε κι έστειλε στον κουρέα του ένα φιλικό χαιρετισμό - γρήγορα θα τον είχε πάλι πελάτη. Βάδισε κάμποσο, ώσπου βγήκε στη λεωφόρο. Τα δέντρα εκεί πρασίνιζαν, κουρεμένα και φυτεμένα με τάξη πάνω στο πεζοδρόμιο, κρατώντας το ένα τον ώμο τ' αλλουνού, σαν στοιχισμένοι μαθητές την ώρα της γυμναστικής. Χάρηκε που ο δρόμος στις γωνιές δεν είχε αποθηκέψει σκουπίδια. Φαντάστηκε τους σκουπιδιάρηδες άγγελους να δροσίζουν το πρόσωπο της πολιτείας με φρέσκο ποτιστικό νερό. Το φως της μέρας ήταν πεντακάθαρο, λες και το είχαν αλλάξει σήμερα. Περνούσε πάνω στο μάγουλο του δρόμου σαν ακονισμένο ξυράφι.  Τ' αυτοκίνητα φαρδιά, με καλογυαλισμένα φτερά και συντηρημένες λαμαρίνες, κυλούσαν πάνω στην άσφαλτο χωρίς να την πληγώνουν. [...]
Περπάτησε κοιτάζοντας τα σπίτια και τους αριθμούς. Ύστερα στάθηκε μπροστά σε μια είσοδο μεγάρου. Διάβασε μια ταμπέλα με κεφαλαία ξεθωριασμένα: ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΕΥΡΕΣΕΩΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Δίστασε, έπειτα προχώρησε, μπήκε κι άρχισε ν' ανεβαίνει τις σκάλες. Ήταν ατέλειωτες να τις ανεβεί κανείς, μα του άρεσαν. Του άρεσε καθετί που ψήλωνε, που τον ανέβαζε. Όπως τα γράμματα στην αρχή μιας ταινίας. Έφτασε στο έβδομο πάτωμα, έψαξε, ρώτησε, τέλος χτύπησε μια πόρτα. Επειδή δεν πήρε απάντηση, άνοιξε και γλίστρησε αθόρυβα στο εσωτερικό. Στο βάθος της κάμαρης μια κοπέλα έγραφε στη γραφομηχανή. Ούτε που σήκωσε τα μάτια της πάνω του. Έγραφε σαν υπνωτισμένη. Χρειάστηκε να πάει να σταθεί πολύ κοντά της για να τόνε δει. Είχε δυο μάτια κλουβισμένα* σε χοντρούς φακούς, που έμοιαζαν ν' αποστειρώνουν το φως. Σαν δυο ψάρια μέσα στη γυάλα τους. Ύστερα η μηχανή έπαψε απότομα. «Μια στιγμή παρακαλώ». Άνοιξε την πόρτα του διπλανού γραφείου και χώθηκε μέσα. Ξαναγύρισε σχεδόν αμέσως και του είπε με την ίδια απαράλλαχτη φωνή, που έμοιαζε τυπωμένη σε κορδέλα μαγνητοφώνου.*«Περιμένετε παρακαλώ. Ο κύριος Διευθυντής είναι απησχολημένος». Ξανάπιασε το γράψιμο. Τα μάτια της δεν κοίταζαν καθόλου τα πλήκτρα. Ήταν από τις τυφλές δακτυλογράφους.* Ο θόρυβος της μηχανής είχε αποκτήσει τώρα μιαν ένταση και μια πυκνότητα, σα να στριφογύριζε κανένα ελικόπτερο πάνω από το κεφάλι του Αναστάση. Άθελά του χαμήλωσε για να προστατευθεί. Έπεσε σε μια καρέκλα. Προσπάθησε να κρατηθεί ακίνητος, μα κάθε φορά που η κοπέλα πατούσε κανένα πλήκτρο δυνατότερα, τα πόδια του έφευγαν προς τα μπρος, σα να τα βαρούσε κανένας γιατρός με σφυράκι. Ήθελε να τη διακόψει, να της πει πως δεν πείραζε που ο Διευθυντής ήταν απασχολημένος, και ότι θα μπορούσε να ξαναπεράσει. Κι αύριο μέρα ήταν. Μα δεν έβρισκε τρόπο να της μιλήσει. Επειδή δεν μπορούσε να μιλά, να κάθεται ακίνητος, να περιμένει, σηκώθηκε και πήγε στο παράθυρο. Ήταν ένα στενό, δυτικό παράθυρο. Έσκυψε να δει κάτω και ζαλίστηκε. Τον χώριζαν από το έδαφος εφτά ψηλά, θεόρατα πατώματα. Ο αστυφύλακας της τροχαίας ήταν μια τελεία. Το κράνος βουλιαγμένο κάτω από τον ήλιο, οι κλωστές στα χέρια του σπασμένες. Ξαφνικά τον Αναστάση τον έπιασε το στομάχι του. Σταύρωσε τα χέρια του γύρω στη μέση κι έσκυψε το κεφάλι. Τα πλήκτρα της μηχανής δούλευαν σε ρυθμό πολυβόλου. Αμέσως ύστερα, ο γνώριμος πονοκέφαλος σφίχτηκε γύρω στο κεφάλι του σαν αρραβώνας.* Άφησε το στομάχι του κι έπιασε το κεφάλι του. Μα ο πόνος, επιδέξιος ξιφομάχος, τον χτυπούσε ύπουλα στο αφύλαχτο μέρος. Κοίταξε με αγωνία την κοπέλα. Έγραφε ίσια, μονοκόμματη, με τα κλουβισμένα μάτια της σκλαβωμένα πάνω στο χαρτί. Μόνο ο κύλινδρος της μηχανής μετατοπιζόταν ολοένα κι αριστερότερα έχοντας μια τάση να τρυπήσει τον τοίχο και να περάσει στο γραφείο του διευθυντή. Ο Αναστάσης έκανε μερικά βήματα πίσω, κι ήρθε να στηριχθεί πάνω στην πόρτα. Για μερικά δευτερόλεπτα έμεινε εκεί με το πρόσωπο τσαλακωμένο, τα χέρια κλεισμένα σε γροθιές. Ύστερα έκανε απότομη στροφή, άνοιξε την πόρτα κι, αφήνοντάς την ορθάνοιχτη, πετάχτηκε έξω. 

Μ. Κουμανταρέας, Τα μηχανάκια, Κέδρος

---

* κλουβισμένα: οι φακοί των γυαλιών παρομοιάζονται με κλουβί των ματιών της δακτυλογράφου * τυπωμένη σε κορδέλα μαγνητοφώνου: ηχογραφημένη * τυφλές δακτυλογράφοι: όσες δακτυλογραφούν με τυφλό σύστημα * αρραβώνας: δαχτυλίδι αρραβώνα

ΠΗΓΗ : Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ : 

1.  Με ποια διάθεση ξύπνησε το πρωί ο Αναστάσης και με ποια εκφραστικά μέσα την αποδίδει ο συγγραφέας;

2. α) Να γράψετε τους τρεις βαθμούς (θετικός, συγκριτικός, απόλυτος υπερθετικός) των επιθέτων και επιρρημάτων που είναι υπογραμμισμένα στο κείμενο.

    β)  Τι μέρος του λόγου είναι το β΄ συνθετικό στις λέξεις που ακολουθούν; Τι μέρος του λόγου είναι η σύνθετη λέξη;  

 καλογυαλισμένα, γραφομηχανή, ακίνητος, δακτυλογράφους  

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ : (επιλέξτε μία από τις 2 ασκήσεις)

α) Ο Αναστάσης μόλις έχει γυρίσει στο σπίτι του από το Γραφείο Εργασίας και γράφει στο ημερολόγιό του  μια σελίδα  για την εμπειρία και τα συναισθήματά του από αυτή την προσπάθεια. (2 παράγραφοι). 

β) Είσαι η δακτυλογράφος του γραφείου και μετά τη δουλειά σου συναντάς μια φίλη σου. Να της διηγηθείς τη συνάντηση με τον Αναστάση. Το κείμενό σου να είναι περίπου 200 λέξεις.