ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
1.Ονοματικοί: α. Ομοιόπτωτοι (επιθετικός, κατηγορηματικός,
παράθεση, επεξήγηση.
β. Ετερόπτωτοι :πλάγιες πτώσεις
2.Εμπρόθετοι :πρόθεση +πλάγια πτώση (γενική, δοτική,
αιτιατική)
3.Επιρρηματικοί :α. επιρρήματα (τοπικά, χρονικά, ποσοτικά)
β. πλάγιες πτώσεις
ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
ΟΜΟΙΟΠΤΩΤΟΙ
1.Επιθετικός: επίθετο που προσδιορίζει ένα ουσιαστικό και φανερώνει
μόνιμη ιδιότητα. Συμφωνεί με το ουσιαστικό που προσδιορίζει σε γένος, αριθμό
και πτώση. Εκτός από επίθετα, επιθετικοί προσδιορισμοί μπορεί να είναι
αντωνυμίες, ουσιαστικά που δηλώνουν επάγγελμα, εθνικότητα, ηλικία, αριθμητικά,
μετοχές, κύρια ονόματα γεωγραφικών όρων ίδιου γένους και αριθμού με άρθρο,
γενική πτώση ουσιαστικού ή επίρρημα ή εμπρόθετος με άρθρο.
π.χ. οι ημέτεροι πρόγονοι,
η ζημία ην χιλίαι μναι, οι νικωντες στρατιωται, άνδρες δικασταί,
η Ελλήνων αρετή, οι νυν άρχοντες.
2.Κατηγορηματικός: αποδίδει στο ουσιαστικό μια προσωρινή ιδιότητα και
δεν έχει άρθρο. Π.χ. άπασα η πόλις.
Ως κατηγορηματικοί προσδιορισμοί
χρησιμοποιούνται συνήθως τα επίθετα: πας, άπας, όλος, μόνος, άκρος, μέσος,
έσχατος, αυτός, ουτος, εκεινος , οδε. Η ύπαρξη άρθρου μας βοηθά στη διάκριση
επιθετικού-κατηγορηματικού προσδιορισμού. Αν και το ουσιαστικό και το επίθετο
δεν έχουν άρθρο, το επίθετο είναι επιθετικός προσδιορισμός. Αν μόνο το επίθετο
έχει άρθρο είναι επιθετικός. Αν και το ουσιαστικό και το επίθετο έχουν άρθρο
,το επίθετο είναι επιθετικός. Αν μόνο το ουσιαστικό έχει άρθρο, το επίθετο
είναι κατηγορηματικός. π.χ. ο οπλίτης φέρει οξύτατον ξίφος.
3.Παράθεση
Δίνει στο ουσιαστικό που
προσδιορίζει ένα κύριο και γνωστό γνώρισμα. Αναλύεται σε αναφορική πρόταση.
Είναι μια γενική έννοια ενώ το ουσιαστικό που προσδιορίζει είναι μερική έννοια.
π.χ. ημεις οι Έλληνες, Σάμιος ο ναύαρχος.
4.Επεξήγηση
Είναι η λέξη που μπαίνει κοντά σε
ένα ουσιαστικό και το επεξηγεί.
Είναι μερική έννοια ενώ ο όρος που
επεξηγεί είναι γενική.
Π.χ. Περικλης τούτων εγένετο
μαθητής, Αναξαγόρου και Δάμωνος.
ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ
ΓΕΝΙΚΗ
- Γενική κτητική: η οικία του πρυτάνεως
- Γενική Διαιρετική: οι σώφρονες των πολιτών
- Γενική περιεχομένου ή ύλης: στεφανος δάφνης
- Γενική ιδιότητας: οδός πέντε ημερων
- Γενική αξίας: οικία δέκα μνων
- Γενική αιτίας με επίθετα όπως αίτιος, ένοχος ,υπεύθυνος: π.χ. οργή μεγάλων αδικημάτων
- Γενική υποκειμενική: η νίκη των Ελλήνων
- Γενική αντικειμενική: πόθος πατρίδων
ΔΟΤΙΚΗ
v Δοτική
αντικειμενική: με επίθετα που δείχνουν ομοιότητα, ισότητα, συμφωνία, π.χ. ο
αγαθός έστω φίλος τω αγαθω
v Δοτική
αναφοράς: ερρωμενέσταται ταις ψυχαις
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ
v Αναφοράς: ευ έχω το σωμα
Γυμνάσιο Καπνοχωρίου Κοζάνης
Στογιάννη Ευαγγελία
